"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Κυριακή 31 Ιουλίου 2011

Η διάλυση της Διεθνούς Ένωσης Εργατών (Α' Διεθνούς)

 "Σύντροφοι εργάτες. Το Συνέδριο της Διεθνούς, που συνήλθε στη Φιλαδέλφεια, διέλυσε το Γενικό Συμβούλιο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών. Εξωτερική σύνδεση της οργάνωσης δεν υπάρχει πια.

"Η Διεθνής πέθανε!", θ' αναφωνήσει η αστική τάξη όλων των χωρών και με ειρωνεία ή χαρά θα αναφερθεί στις εργασίες αυτού του συνεδρίου σαν σε μια αναμφισβήτητη απόδειξη της ήττας του εργατικού κινήματος όλου του κόσμου. Ας μην επηρεαστούμε από τις κραυγές των εχθρών μας! Εγκαταλείψαμε την οργάνωση της Διεθνούς για λόγους που έχουν σχέση με την τωρινή πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη, αλλά σε αντάλλαγμα βλέπουμε ότι η αρχή της οργάνωσης αναγνωρίζεται και υπερασπίζεται από τους προοδευτικούς εργάτες όλου του πολιτισμένου κόσμου. Ας δώσουμε στους συντρόφους μας εργάτες της Ευρώπης μια ανάπαυλα, για να σταθεροποιήσουν τις θέσεις τους στις ίδιες τους τις χώρες, και θα είναι με βεβαιότητα σε θέση να παραμερίσουν τα εμπόδια που τους χωρίζουν από τους εργάτες άλλων περιοχών του κόσμου.

Σύντροφοι, ασπαστήκατε με ενθουσιασμό και αγάπη την αρχή της Διεθνούς, θα βρείτε τα μέσα για να ευρύνετε τον κύκλο των οπαδών της και χωρίς την ύπαρξη μιας Οργάνωσης, θα βρείτε νέους αγωνιστές που θα εργαστούν για την πραγματοποίηση των σκοπών της ένωσής μας. Οι σύντροφοι της Αμερικής σας υπόσχονται πως θα υπερασπίσουν και θα διαφυλάξουν με πίστη τις καταχτήσεις της Διεθνούς σ' αυτή τη χώρα έως ότου πιο ευνοϊκές συνθήκες θα ενώσουν πάλι τους εργάτες όλων των χωρών στον κοινό αγώνα και έως ότου αντηχήσει πάλι, πιο δυνατά από κάθε άλλη φορά, η έκκληση:
"Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!"».

Είναι η ιστορική δήλωση που ετοίμασαν οι ηγέτες της Α' Διεθνούς, Ζόργκε και Σπάιερ, για να διαβαστεί στο 7ο και τελευταίο Συνέδριο της Οργάνωσης. Η αποστολή της είχε επιτελεστεί με τον καλύτερο τρόπο. Σαν Διεθνής Οργάνωση της εργατικής τάξης δεν μπορούσε πλέον αντικειμενικά να καθοδηγεί το παγκόσμιο εργατικό κίνημα. Ο μαρξισμός, ως καθοδηγητική κοσμοθεωρία της πάλης για τον κομμουνισμό, είχε επικρατήσει πάνω σ' όλα τα οπορτουνιστικά ρεύματα σαν αποτέλεσμα της ανειρήνευτης διαπάλης των Μαρξ - Ενγκελς και των οπαδών τους μέσα στη Διεθνή. Το ίδιο έκαναν και με τον αναρχισμό. Η καινούρια εποχή που άνοιγε για τον καπιταλισμό με το πέρασμά του από την ορμητική άνοδο στη σταθεροποίηση και την αντίδραση, έφερνε το εργατικό κίνημα μπροστά σε νέα καθήκοντα και απαιτήσεις σε κάθε χώρα ξεχωριστά. Ηδη άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα οργανωμένα Εργατικά Κόμματα πάνω στη βάση της θεωρίας των Μαρξ - Ενγκελς. Η Διεθνής αντικειμενικά είχε διαλυθεί, αφού δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στη νέα κατάσταση. Το τυπικό μέρος εκφράστηκε με τη δήλωση των Ζόργκε - Σπάιερ, που αποτύπωνε την ουσία της απόφασης του τελευταίου Συνεδρίου της.

Η Α' Διεθνής ιδρύθηκε το 1864. H ίδρυσή της ήταν μια σημαντική εξέλιξη για το παγκόσμιο εργατικό κίνημα. Εξέφρασε μια πρώτη προσπάθεια συσπείρωσης των πιο πρωτοπόρων συνειδητών τότε εργατών, ύστερα από τη μακρόχρονη ύφεση που είχε προκαλέσει στο κίνημα το τέλος της Επανάστασης του 1848 στη Γαλλία. Τόσο στην ίδρυση όσο και στη λειτουργία και δράση της πήραν έντονα μέρος ο Κ. Μαρξ και ο Φρ. Ενγκελς.


Αλλά ας δούμε πώς πάρθηκε αυτή η απόφαση της διάλυσης και την πορεία μέχρι να παρθεί αυτή η απόφαση.

Στις 15 Ιούλη 1876 συνήλθε το 7ο Συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης Εργατών (Α' Διεθνής), στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, με ένα και μοναδικό θέμα: Τη διάλυσή της. Η απόφαση είχε ήδη ληφθεί από το Γενικό της Συμβούλιο. Ο Ουίλιαμ Φόστερ περιγράφει ως εξής τα γεγονότα:

«Αν και το Γενικό Συμβούλιο είχε γνωστοποιήσει, όπως μπορούσε, στα ευρωπαϊκά τμήματα τη σύγκληση του Συνεδρίου της Φιλαδέλφειας και τα είχε καλέσει να στείλουν αντιπροσώπους, όταν το 7ο και ταυτόχρονα τελευταίο συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών συνήλθε στην αίθουσα "Γερμανία" της Φιλαδέλφειας στις 15 του Ιούλη 1876, εμφανίστηκε μονάχα ένας ξένος αντιπρόσωπος, εκ μέρους του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας. Οι άλλοι δέκα αντιπρόσωποι στο συνέδριο, ανάμεσα στους οποίους ο Ζόργκε και ο Βάιντεμέγιερ, ήταν Αμερικανοί. Χωρίς πολλές συζητήσεις, η συνέλευση αποφάσισε τη διάλυση της Διεθνούς. Στην απόφαση που πάρθηκε δηλωνόταν ότι το "Γενικό Συμβούλιο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών διαλύεται", ότι το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο του τμήματος για τη Βόρεια Αμερική επιφορτίζεται να διατηρήσει και να αναπτύξει τις υπάρχουσες διεθνείς σχέσεις και ότι ανατίθεται στο Ομοσπονδιακό Συμβούλιο να συγκαλέσει ένα διεθνές συνέδριο, όταν δημιουργηθούν οι αναγκαίες συνθήκες. Ο Ζόργκε και ο Σπάιερ εξουσιοδοτήθηκαν να σχηματίσουν την επιτροπή που θα διαφύλαττε τα ντοκουμέντα της Διεθνούς και θα δημοσίευε τη δήλωση για τη διάλυση της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, που ήταν προσαρτημένη στην απόφαση.

Υστερα από το συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών συνήλθε το συνέδριο της βορειοαμερικανικής ομοσπονδίας της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών (σ.σ. ήταν τμήμα της Διεθνούς) στις 16 με 19 του Ιούλη. Παραβρέθηκαν 13 αντιπρόσωποι, που εκπροσωπούσαν 17 τμήματα και 635 μέλη που πλήρωναν συνδρομές. Αφού εκλέχτηκαν αντιπρόσωποι στο Συνέδριο της σοσιαλιστικής ενότητας, που έπρεπε να αρχίσει λίγες μέρες αργότερα, η βορειοαμερικανική ομοσπονδία της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών αυτοδιαλύθηκε.

Αμέσως ύστερα απ' αυτό, στις 19 με 22 του Ιούνη και στην ίδια αίθουσα της Φιλαδέλφειας, όπως είχε προκαθοριστεί, συγκεντρώθηκαν οι διάφορες σοσιαλιστικές Ομάδες και σχημάτισαν τη νέα μαρξιστική οργάνωση, το Αμερικάνικο Εργατικό Κόμμα. Αυτό το Κόμμα στηριζόταν κυρίως στην οργανωτική ενότητα των δυνάμεων της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, που είχε διαλυθεί, με επικεφαλής τον Ζόργκε και τον Οτο Βάιντεμέγιερ και των λασαλικών δυνάμεων που καθοδηγούσαν. Ο Αντολφ Στράσερ και ο Ρ.Ι. McGuire. Ο Philip Van Patten εκλέχτηκε γενικός γραμματέας και ο Τζ. Π. Μακ Ντόνελ ορίστηκε συντάκτης του οργάνου του κόμματος, που έβγαινε στα αγγλικά, του "The Labor Standard" ("Εργατική Σημαία"). Με αυτά τα μέτρα συγκροτήθηκε οριστικά από οργανωτική άποψη το αμερικανικό μαρξιστικό κόμμα, που μέσω του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος και του Σοσιαλιστικού Κόμματος, εξακολούθησε να υπάρχει ως τις μέρες μας, δηλαδή ως το τωρινό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Ετσι με αυτά τα τρία συνέδρια στις ΕΠΑ, που συνδέονται μεταξύ τους, ολοκληρώθηκε μέσα σε μια βδομάδα το εξελιχτικό ιστορικό προτσές που συντελέστηκε στις γραμμές των σοσιαλιστών όλου του κόσμου: Η διάλυση της Α' Διεθνούς και η ίδρυση μαρξιστικών πολιτικών οργανώσεων σε εθνική βάση».

Η διαδικασία συγκρότησης Μαρξιστικών Εργατικών Κομμάτων αγκάλιασε και τις ισχυρές καπιταλιστικές χώρες της Ευρώπης και πρώτ' απ' όλες τη Γερμανία. Στο Συνέδριο της Διεθνούς στη Χάγη είχε ήδη παρθεί απόφαση για ίδρυση κομμάτων σε εθνοκρατικό επίπεδο.

Η διάσπαση όμως επομένως και η πορεία προς τη διάλυση είχε συντελεστεί στο 5ο Συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών στη Χάγη.

Να πώς περιγράφει ο Ουίλιαμ Φόστερ, στο έργο του «Ιστορία των Τριών Διεθνών», αυτήν την κρίση:

«Πιο επικίνδυνη, όμως, για τη Διεθνή από τις αστυνομικές αυτές διώξεις ήταν η εσωτερική κρίση, που επιδεινωνόταν όλο και περισσότερο στην Οργάνωση ύστερα από το τέλος της Κομμούνας. Η κρίση αυτή συνίστατο στην όλο και πιο πεισματώδη πάλη ανάμεσα στους μαρξιστές και τους μπακουνινιστές - ανάμεσα στη "Συμμαχία", που επικεφαλής της βρισκόταν ο Μπακούνιν και στις δυνάμεις που ήταν με το μέρος του Γενικού Συμβουλίου, που καθοδηγούσε ο Μαρξ. (...) Οι μαρξιστές είχαν κάθε λόγο να υποστηρίζουν ότι η Κομμούνα επιβεβαίωσε τη γενική τους πολιτική γραμμή, αλλά οι μπακουνινιστές υποστήριζαν με πείσμα το αντίθετο. Υποστήριζαν με κάθε τρόπο πως η αυθόρμητη εξέγερση των εργατών του Παρισιού και των άλλων γαλλικών πόλεων αναιρεί τις αντιλήψεις του Μαρξ και επιβεβαιώνει γενικά τη θεωρία του αυθόρμητου που προπαγάνδιζε ο Μπακούνιν.

Οι μπακουνινιστές έπαιρναν θάρρος για να δυναμώσουν τη φραξιονιστική δράση και κατόρθωσαν πραγματικά να σταθεροποιήσουν τις θέσεις τους σε μια σειρά χώρες. Ηταν εξαιρετικά ισχυροί στις λατινικές χώρες: Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Γαλλικό Βέλγιο, Γαλλική και Ιταλική Ελβετία. Το κύριο κέντρο τους ήταν η Γενεύη και ο Μπακούνιν κατέφευγε σε διάφορες μηχανορραφίες για να πετύχει τη μετάθεση της έδρας της Διεθνούς σ' αυτήν την πόλη. Η πείρα της Κομμούνας εξαφάνισε σχεδόν κάθε πολιτική επιρροή των προυντονιστών και των μπλανκιστών στη Γαλλία, αλλά παρέτεινε παντού την ύπαρξη των μπακουνινιστών. Η εσωτερική κρίση οξύνθηκε στις μεγαλύτερες χώρες, που ήταν φρούρια της Διεθνούς. Στη Γαλλία ύστερα από την πτώση της Κομμούνας είχε εξασθενίσει πολύ όλο το εργατικό κίνημα. Στη Γερμανία οι καυγάδες ανάμεσα στους μαρξιστές και τους λασαλικούς, στους οποίους προστίθονταν και οι διώξεις της κυβέρνησης, έσπειραν τη σύγχυση στο εργατικό κίνημα. Στις Ενωμένες Πολιτείες, η Εθνική Ενωση των Εργατών, που κρατούσε φιλική στάση απέναντι στη Διεθνή, ξέπεφτε γοργά. Και στην Αγγλία, που ήταν το κύριο στήριγμα του Μαρξ στη Διεθνή, υπήρχαν εσωτερικές δυσκολίες. Ολοι οι τρεϊντγιουνιονιστές ηγέτες, εκτός από έναν μονάχα, παραιτήθηκαν από το Γενικό Συμβούλιο σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στη βοήθεια που έδωσε ο Μαρξ στην Κομμούνα. Αλλοι οπορτουνιστές συνδικαλιστές ηγέτες, υιοθετώντας την αντιπολιτευτική μέθοδο που χαρακτήριζε την πάλη ενάντια στο Γενικό Συμβούλιο, ίδρυσαν τη Βρετανική Ομοσπονδία της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών για να διακόψουν την άμεση επαφή του Γενικού Συμβουλίου με τα τρεϊντγιούνιονς. Αυτή η άσχημη κατάσταση επιδεινώθηκε, όταν οι Εκάριους και Χέιλς, που κατείχαν διαδοχικά τη θέση του γενικού γραμματέα της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, διέκοψαν τις σχέσεις με τον Μαρξ».


Προκειμένου λοιπόν να αποφευχθούν τα χειρότερα, με πρόταση του Ενγκελς αποφασίστηκε η μεταφορά της έδρας της Διεθνούς στη Ν. Υόρκη των ΗΠΑ. Αλλά η κατάσταση χειροτέρευε. Υστερα από το 6ο Συνέδριο της Φιλαδέλφειας οξύνεται ακόμη περισσότερο η διαπάλη στο Γενικό Συμβούλιο της Διεθνούς. Ο Ζόργκε πρότεινε να διακοπούν οι εργασίες του για ένα χρόνο, αλλά ύστερα απ' αυτό συνεχίζεται η φραξιονιστική δράση, αναγκάζοντας τον Ζόργκε που ήταν γενικός γραμματέας της Διεθνούς να παραιτηθεί. Οι ιδεολογικές διαφωνίες μετατράπηκαν σε οργανωτική διάσπαση. Ουσιαστικά, η Διεθνής είχε διαλυθεί οριστικά. Εμενε η τυπική απόφαση.

Το έργο της Διεθνούς ήταν τεράστιο για την εποχή της, εποχή που το παγκόσμιο επαναστατικό εργατικό κίνημα έκανε τα πρώτα βήματά του. Η Διεθνής, με την καθοδήγηση του Καρλ Μαρξ, έθεσε τις βάσεις του σύγχρονου εργατικού κινήματος τόσο από θεωρητική όσο και από οργανωτική άποψη. Η τεράστια σημασία της δράσης της Διεθνούς έγκειται στο γεγονός ότι συντέλεσε στην εκλαΐκευση και την εφαρμογή στην πράξη της θεωρίας του επιστημονικού κομμουνισμού όπως την επεξεργάστηκαν ο Μαρξ και ο Ενγκελς. Διατύπωσε την πολιτική της εργατικής τάξης απέναντι στο καπιταλιστικό κράτος και απέναντι στο κράτος γενικά, δίδαξε στην εργατική τάξη την αξία και τη σημασία της πάλης για την ανατροπή της αστικής τάξης και την κατάκτηση της εξουσίας από τους εργάτες και τη σημασία του προλεταριακού διεθνισμού. Προσδιόρισε τις βασικές λειτουργίες του εργατικού πολιτικού κόμματος. Καθόρισε τη σχέση ανάμεσα στις άμεσες διεκδικήσεις και την προλεταριακή επανάσταση, καθώς και τις προοπτικές της δικτατορίας του προλεταριάτου, και άρχισε τη διαπαιδαγώγηση στις διάφορες χώρες ενός πυρήνα εμπείρων μαρξιστών ηγετών.

Η Διεθνής, θεμελιώνοντας αυτή την πολιτική, συνέβαλε στην επεξεργασία μιας σειράς αθάνατων έργων του εργατικού κινήματος γραμμένων κυρίως από τον Μαρξ, όπως η «Ιδρυτική Διακήρυξη» της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών και το «Καταστατικό της Ενωσης», καθώς και η ανάλυση της Κομμούνας, «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία». Την περίοδο αυτή ο Μαρξ έγραψε επίσης τον 1ο τόμο του «Κεφαλαίου» και άλλα έργα. Αλλά πάνω απ' όλα, η Διεθνής ήταν η δύναμη που εμψύχωσε και καθοδήγησε την Κομμούνα του Παρισιού, την πρώτη απόπειρα για την κατάκτηση της εξουσίας από τους εργάτες.

Στο σημερινό ιστορικό αφιέρωμα παρουσιάζουμε συνέντευξη του Κ. Μαρξ στον ανταποκριτή της εφημερίδας «THE WORLD» για τη Διεθνή, που δόθηκε στο Λονδίνο, την 3η Ιουλίου 1871, το ιστορικό της διάσπασης της Διεθνούς όπως καταγράφεται από τον Ουίλιαμ Φόστερ στην «Ιστορία των τριών Διεθνών» με τίτλο «Η διάσπαση στο συνέδριο της Χάγης», καθώς και δύο γράμματα, ένα του Μαρξ στον Μπόλτε και ένα του Ενγκελς στον Ζόργκε, που αναφέρονται στις αιτίες διάλυσης της Διεθνούς.


Τι είναι η Διεθνής
Συνέντευξη του Κ. Μαρξ στον ανταποκριτή της εφημερίδας «THE WORLD» για τη Διεθνή, που δόθηκε στο Λονδίνο, την 3η Ιουλίου 1871


Ερώτηση: Ο κόσμος, όπως φαίνεται, έχει άσχημη εικόνα για το τι είναι η Διεθνής. Τρέφουν προς αυτήν ένα ισχυρό μίσος, αλλά τους είναι δύσκολο να καταφέρουν να εξηγήσουν τι ακριβώς μισούν. Ορισμένοι άνθρωποι, που θεωρούν ότι κατάφεραν να εισχωρήσουν βαθύτερα στο μυστικό της Διεθνούς, ισχυρίζονται ότι πρόκειται για ένα είδος Ιανού, μ' ένα ειλικρινές και καλοσυνάτο χαμόγελο του εργάτη στο ένα πρόσωπο και με το προσωπείο του κακούργου - συνωμότη στο άλλο. Ζήτησα από τον Μαρξ να ρίξει φως στο μυστικό...
Κ. Μαρξ: Εδώ δεν υπάρχει κάποιο μυστικό, καλέ μου κύριε, παρά μόνο το μυστικό της βλακείας των ανθρώπων, οι οποίοι πεισματικά παραγνωρίζουν το γεγονός ότι η Ενωσή μας δρα ανοιχτά και οι σχετικοί απολογισμοί για τη δράση του τυπώνονται για όλους, όσοι θέλουν να τις διαβάσουν. Μπορείτε να αγοράστε το Καταστατικό μας με λίγες πένες. Με μια λίρα μπορείτε να έχετε μπροσούρες, από τις οποίες θα μάθετε σχεδόν τα πάντα για μας, ό,τι κι εμείς οι ίδιοι γνωρίζουμε.
Ερώτηση: «Το σχεδόν» αυτό είναι πολύ πιθανό, αλλά μήπως το πιο σημαντικό που δε θα μάθω, βρίσκεται σ' αυτό; Θα είμαι εντελώς ειλικρινής μαζί σας και θα θέσω το ζήτημα έτσι, όπως φαίνεται σ' έναν άσχετο παρατηρητή: δε μαρτυρά αυτή η γενική κακόβουλη στάση προς την οργάνωσή σας κάτι περισσότερο απ' ό,τι το μίσος της αστοιχείωτης μάζας; Και θα μου επιτρέψετε να σας ρωτήσω μια ακόμη φορά, άσχετα από αυτά που ήδη είπατε: τι είναι η Διεθνής;
Κ. Μαρξ: Είναι αρκετό να ρίξετε μια ματιά στους ανθρώπους, από τους οποίους αποτελείται, στους εργάτες.
Ερώτηση: Ναι, αλλά ο στρατιώτης δεν είναι πάντοτε αντιπροσωπευτικός για την κυβέρνηση, η οποία τον διοικεί. Εγώ γνωρίζω ορισμένα από τα μέλη σας και μπορώ να πω πως δεν είναι από κείνη την πάστα από την οποία βγαίνουν οι συνωμότες. Πολύ περισσότερο που το μυστικό, το οποίο είναι γνωστό σε ένα εκατομμύριο ανθρώπους, δεν είναι μυστικό. Τι γίνεται όμως αν αυτοί οι άνθρωποι είναι απλώς εργαλεία στα χέρια κάποιας τολμηρής, και θα μου επιτρέψετε να προσθέσω, όχι τόσο ξεκάθαρης στα μέσα, παρέας;
Κ. Μαρξ: Τίποτα δεν αποδεικνύει ότι είναι έτσι.
Ερώτηση: Κι η τελευταία εξέγερση στο Παρίσι;
Κ. Μαρξ: Καταρχήν θα σας παρακαλέσω να μου αποδείξετε ότι εδώ υπήρχε κάποια συνωμοσία πως ό,τι συνέβηκε δεν ήταν ένα νομοτελειακό αποτέλεσμα των καταστάσεων που διαμορφώθηκαν. Κι αν ξεκινήσουμε από την ύπαρξη συνωμοσίας, τι είναι αυτό που αποδεικνύει ότι σ' αυτήν πήρε μέρος η Διεθνής Ενωση;
Ερώτηση: Μα η ύπαρξη πλήθους μελών της Ενωσης στα όργανα της Κομμούνας.
Κ. Μαρξ: Σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν επίσης συνωμοσία των φραγκομασόνων, αφού η ατομική συμμετοχή τους στη δραστηριότητα της Κομμούνας δεν ήταν καθόλου μικρή. Εγώ μάλιστα δε θα εκπλησσόμουν καθόλου αν ο πάπας ανακοίνωνε πως η όλη εξέγερση ήταν στα χέρια των φραγκομασόνων. Προσπαθήστε να βρείτε άλλη ερμηνεία. Η εξέγερση στο Παρίσι πραγματοποιήθηκε από τους εργάτες του Παρισιού. Οι πιο ικανοί εργάτες αναπόφευκτα θα έπρεπε να γίνουν ηγέτες και οργανωτές, αλλά οι πιο ικανοί εργάτες είναι την ίδια στιγμή μέλη της Διεθνούς Ενωσης. Ομως η Ενωση, ως τέτοια, δεν μπορεί να είναι υπεύθυνη για τη δράση τους.
Ερώτηση: Ο κόσμος όμως τα βλέπει διαφορετικά. Ανθρωποι κάνουν λόγο για μυστικές οδηγίες από το Λονδίνο και ακόμη και για χρηματική υποστήριξη. Μπορούμε να υποστηρίξουμε πως ο ανοιχτός χαρακτήρας της δραστηριότητας της Ενωσης, την οποία εσείς επικαλείστε, αποκλείει τη δυνατότητα κάθε μυστικής επικοινωνίας;
Κ. Μαρξ: Εμφανίστηκε μήπως ποτέ κάποια οργάνωση η οποία έκανε τη δουλειά της χωρίς τη χρησιμοποίηση μυστικών όσο και φανερών μέσων επικοινωνίας; Αλλά το να λένε για μυστικές οδηγίες από το Λονδίνο, σαν διατάγματα σε ζητήματα πίστης και ηθικής, που στέλνει κάποιο κέντρο παπικής εξουσίας και ίντριγκας, σημαίνει να μην καταλαβαίνεις πλήρως την ουσία της Διεθνούς. Για κάτι τέτοιο θα απαιτούνταν μια κεντρική εξουσία στη Διεθνή, ενώ στην πραγματικότητα η μορφή της οργάνωσης δίνει ακριβώς την πιο μεγάλη ελευθερία στην τοπική αυτοτελή δράση και ανεξαρτησία. Στην ουσία η Διεθνής δεν είναι μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης, αλλά αποτελεί περισσότερο ένωση, παρά διοικητική δύναμη.
Ερώτηση: Ενωση με ποιον σκοπό;
Κ. Μαρξ: Με στόχο την οικονομική απελευθέρωση της εργατικής τάξης μέσω της κατάκτησης της πολιτικής εξουσίας, με στόχο τη χρησιμοποίηση αυτής της πολιτικής εξουσίας για την υλοποίηση των κοινωνικών στόχων. Οι στόχοι μας θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο πλατιοί, ώστε να εντάσσονται σ' αυτούς όλες οι μορφές δράσης της εργατικής τάξης. Το να δώσουμε ειδικό χαρακτήρα θα σήμαινε να τις προσαρμόσουμε στις ανάγκες μόνο κάποιας ομάδας εργατών, στις ανάγκες των εργατών κάποιου έθνους. Και τότε πώς θα καλέσουνε όλους τους ανθρώπους σε ενότητα για τα συμφέροντα κάποιων; Αν η Ενωσή μας έμπαινε σ' αυτόν το δρόμο, θα έχανε το δικαίωμα να ονομάζεται Διεθνής. Η Ενωση δεν προδιαγράφει μια συγκεκριμένη μορφή πολιτικών κινήσεων, αλλά μόνο απαιτεί αυτές οι κινήσεις να κατευθύνονται στον ίδιο στόχο. Αποτελεί (μτφρ. η Ενωση) ένα δίκτυο ενοποιημένων κοινοτήτων, διάσπαρτων σε όλο τον κόσμο της εργασίας. Σε κάθε τμήμα του κόσμου το καθήκον μας καταλαβαίνεται από κάποια ιδιαίτερη πλευρά και οι εργάτες εκεί προσεγγίζουν την υλοποίησή του με το δικό τους δρόμο. Οι οργανώσεις των εργατών δεν μπορούν να είναι εντελώς ίδιες σε όλες τους τις λεπτομέρειες, στο Νιούκαστλ και στη Βαρκελώνη, στο Λονδίνο και στο Βερολίνο. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, μπροστά στην εργατική τάξη είναι ανοιχτός ο δρόμος να δείξει την πολιτική της δύναμη. Η εξέγερση θα ήταν παραφροσύνη εκεί όπου η ειρηνική διαφώτιση θα οδηγούσε στους στόχους με πιο γρήγορο και σωστό τρόπο. Στη Γαλλία οι πολυπληθείς κατασταλτικοί νόμοι και ο θανατηφόρος ανταγωνισμός ανάμεσα στις τάξεις κάνουν, όπως φαίνεται, αναπόφευκτη τη βίαιη επίλυση του κοινωνικού πολέμου. Αλλά την επιλογή, με ποιον τρόπο θα πρέπει να γίνει η επίλυση, θα πρέπει να την κάνει η εργατική τάξη της συγκεκριμένης χώρας. Η Διεθνής δεν αναλαμβάνει να υπαγορεύσει κάτι σχετικό με αυτό το ζήτημα κι ακόμη είναι αμφίβολο αν θα δώσει συμβουλές. Αλλά σε κάθε κίνημα εκφράζει τη συμπάθεια και παρέχει τη βοήθειά της στα πλαίσια των δικών της κανόνων.
Ερώτηση: Και ποιος είναι ο χαρακτήρας αυτής της βοήθειας;
Κ. Μαρξ: Θα σας εξηγήσω με ένα παράδειγμα. Μια από τις πιο συνηθισμένες μορφές του κινήματος για την απελευθέρωση είναι η απεργία. Στο παρελθόν, όταν ξεκινούσε μια απεργία σε μια χώρα, «έσπαζε» εξαιτίας της εισαγωγής εργατών από άλλες χώρες. Η Διεθνής έβαλε τέλος σ' αυτήν την κατάσταση. Εχει πληροφορίες για την επικείμενη απεργία και διαδίδει αυτές τις πληροφορίες στα μέλη της, τα οποία αμέσως γνωρίζουν το μέρος, όπου διεξάγεται ο αγώνας, και το οποίο θα πρέπει να είναι γι' αυτούς απαγορευμένη ζώνη. Ετσι λοιπόν τα αφεντικά θα πρέπει να τα βρουν μόνο με τους δικούς τους εργάτες. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι απεργοί δε χρειάζονται κάποια άλλη βοήθεια. Τα απαραίτητα χρηματικά μέσα συγκεντρώνονται με το ταχυδρομείο ανάμεσα στα μέλη των οργανώσεων, με τις οποίες αυτά συνδέονται πιο άμεσα, αλλά αν η κατάστασή τους αποδειχτεί ιδιαίτερα δύσκολη κι αν η απεργία έχει τη σύμφωνη γνώμη της Ενωσης, τότε στους απεργούς δίνονται χρήματα από το κοινό ταμείο. Ετσι λοιπόν για παράδειγμα κερδήθηκε πρόσφατα η απεργία στην καπνοβιομηχανία της Βαρκελώνης.
Συνοψίζοντας, για την ουσία της υπόθεσης. Η εργατική τάξη παραμένει φτωχή, ενώ ο πλούτος αυξάνεται. Φτωχή, ενώ η χλιδή αυξάνεται. Οι υλικές στερήσεις σακατεύουν τους εργάτες, τόσο από ηθική, όσο κι από σωματική πλευρά. Γι' αυτό μπροστά στους εργάτες εμφανίστηκε η επιτακτική ανάγκη να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους. Οι εργάτες πρέπει να αλλάξουν τις υπάρχουσες σχέσεις, ανάμεσα σ' αυτούς από τη μια και στους καπιταλιστές και ιδιοκτήτες γης από την άλλη. Κι αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουν την κοινωνία. Αυτός είναι ο κοινός στόχος οποιασδήποτε από τις γνωστές εργατικές οργανώσεις. Η λίγκα της γης και εργασίας, οι επαγγελματικές ενώσεις και οι κοινότητες αλληλοβοήθειας, το συνεταιριστικό εμπόριο και η συνεταιριστική παραγωγή είναι απλώς τα μέσα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η αποκατάσταση της πλήρους αλληλεγγύης ανάμεσα σ' αυτές τις οργανώσεις είναι υπόθεση της Διεθνούς Ενωσης. Η επιρροή της αρχίζει να γίνεται αισθητή παντού. Δύο εφημερίδες προπαγανδίζουν τις απόψεις της στην Ισπανία, τρεις στη Γερμανία, τόσες στην Αυστρία και την Ολλανδία, έξι στο Βέλγιο, έξι στην Ελβετία. Και τώρα, αφού σας έχω εξηγήσει τι είναι η Διεθνής, θα μπορέσετε να διαμορφώσετε άποψη και για τις υποτιθέμενες συνωμοσίες.
Ερώτηση: Και ο Ματζίνι είναι επίσης μέλος της οργάνωσής σας;
Κ. Μαρξ: (γελώντας) - Ω, όχι! Οι επιτυχίες μας δε θα ήταν τόσο μεγάλες, αν εμείς δεν πηγαίναμε πιο πέρα από τις ιδέες του.
Ερώτηση: Με εκπλήσσετε! Ημουν σίγουρος ότι αυτός αποτελεί εκπρόσωπο των πιο πρωτοπόρων απόψεων.
Κ. Μαρξ: Αυτός εκπροσωπεί όλο κι όλο την παλιά ιδέα της αστικής δημοκρατίας. Εμείς όμως δε θέλουμε να έχουμε τίποτα το κοινό με την αστική τάξη. Ο Ματζίνι καθυστέρησε σε σχέση με το σύγχρονο κίνημα όχι λιγότερο απ' ό,τι οι Γερμανοί καθηγητές, οι οποίοι ως τα σήμερα θεωρούνται απόστολοι της αναπτυγμένης δημοκρατίας του μέλλοντος. Αυτοί ήταν τέτοιοι κάποτε, μπορεί έως το 1848, όταν η γερμανική αστική τάξη είχε μόλις αναπτυχθεί. Αλλά τώρα αυτοί οι καθηγητές πέρασαν εξ ολοκλήρου με το μέρος της αντίδρασης και το προλεταριάτο δε θέλει άλλο να τους ξέρει.
Ερώτηση: Ορισμένοι θεωρούν ότι η οργάνωσή σας έχει στοιχεία θετικισμού.
Κ. Μαρξ: Καθόλου. Μεταξύ μας υπάρχουν θετικιστές και θετικιστές, αλλά αυτοί δεν ανήκουν στην οργάνωσή μας και με επιτυχία προωθούν την υπόθεσή τους. Ομως αυτό δεν είναι κάποια υπηρεσία της φιλοσοφίας τους, η οποία δεν έχει τίποτα κοινό με την ιδέα της λαϊκής εξουσίας, όπως εμείς την καταλαβαίνουμε. Είναι μια φιλοσοφία η οποία επιδιώκει απλώς να αλλάξει την παλιά ιεραρχία με μια νέα.
Ερώτηση: Μου φαίνεται πως, σ' αυτήν την περίπτωση, οι αρχηγοί του σύγχρονου διεθνιστικού κινήματος θα έπρεπε να επεξεργαστούν τη δική τους φιλοσοφία, όπως δημιούργησαν και τη δική τους Ενωση.
Κ. Μαρξ: Απολύτως σωστά. Είναι δύσκολο να περιμένουμε, για παράδειγμα, πως εμείς θα μπορούσαμε να έχουμε επιτυχία στον πόλεμό μας ενάντια στο κεφάλαιο, εάν δε χτίζαμε τη δική μας τακτική, στηριζόμενοι, ας πούμε, στην πολιτική οικονομία του Μιλ. Αυτός σκιαγράφησε την εικόνα ενός είδους σχέσεων ανάμεσα στην εργασία και στο κεφάλαιο. Εμείς ελπίζουμε να δείξουμε ότι είναι δυνατό να διαμορφώσουμε άλλες σχέσεις.
Ερώτηση: Τι έχετε να πείτε για τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Κ. Μαρξ: Τα βασικά κέντρα της δραστηριότητάς μας βρίσκονται τώρα στις παλιές ευρωπαϊκές χώρες. Πολλές συνθήκες επιτρέπουν ως τα σήμερα να σκεφτόμαστε ότι το εργατικό ζήτημα δεν αποκτά γενικευμένη σημασία για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά αυτές οι συνθήκες γρήγορα εξαφανίζονται και το εργατικό ζήτημα γρήγορα προωθείται εκεί σε πρώτο πλάνο μαζί με την άνοδο, όπως και στην Ευρώπη, της εργατικής τάξης, διαφορετικής από τα άλλα στρώματα της κοινωνίας και διαχωρισμένης από το κεφάλαιο.
Ερώτηση: Εγώ πιστεύω ότι στην Αγγλία η επικείμενη επίλυση, όποια κι αν θα είναι αυτή, θα μπορούσε να επιτευχθεί όχι με το δρόμο της βίαιης επανάστασης. Η αγγλική μέθοδος διαφώτισης στις συγκεντρώσεις και στον τύπο, ως ότου η μειοψηφία γίνει πλειοψηφία, επιτρέπει να ελπίζουμε σε κάτι τέτοιο.
Κ. Μαρξ: Εγώ σ' αυτό το ζήτημα δεν είμαι τόσο αισιόδοξος, όσο εσείς. Η αγγλική αστική τάξη πάντοτε εμφάνιζε την ετοιμότητά της να αποδέχεται την απόφαση της πλειοψηφίας όσο η ίδια έλεγχε μονοπωλιακά το δικαίωμα ψήφου. Αλλά, πιστέψτε με, τη στιγμή που θα βρεθεί στη μειοψηφία στα ζητήματα που θεωρεί ζωτικής σημασίας, τότε θα έχουμε εδώ έναν νέο πόλεμο των δουλοκτητών...



Η διάσπαση στο συνέδριο της Χάγης
Υστερα από την πτώση της Κομμούνας του Παρισιού, σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες, δυνάμωσαν οι διώξεις ενάντια στα μέλη της Διεθνούς. Η Κομμούνα γέμισε με τρόμο τις κυρίαρχες τάξεις, που ήταν αποφασισμένες να εμποδίσουν, όσο ήταν δυνατό, την επανάληψη παρόμοιων γεγονότων. Ο αστικός Τύπος επιτίθεται παντού με πείσμα ενάντια στη Διεθνή. Στο Συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, που συνήλθε στη Χάγη, ο Μαρξ είπε: «Ολα τα φράγματα της συκοφαντίας που διέθετε ο μίσθαρνος Τύπος της αστικής τάξης ανοίχτηκαν απότομα και άφησαν να ξεχυθεί ένας χείμαρρος από συκοφαντίες για να πνίξουν το μισητό εχθρό. Αυτή η συκοφαντική εκστρατεία δεν έχει το ταίρι της στην ιστορία... Υστερα από τη μεγάλη πυρκαγιά του Σικάγου, ο τηλέγραφος διέδωσε σ' όλον τον κόσμο ότι αυτή η πυρκαγιά είναι διαβολικό έργο της Διεθνούς».
Στα 1870 ψηφίστηκε στη Γαλλία ένας νόμος που θεωρούσε έγκλημα το να ανήκει κανένας στη Διεθνή. Η Γαλλία ζητούσε απ' όλες τις χώρες να παραδώσουν στη γαλλική κυβέρνηση, σαν εγκληματίες κοινού ποινικού δικαίου, τους κομμουνάρους πρόσφυγες. Την ίδια χρονιά στην Ολλανδία διατέθηκε ένα ποσό από 3.000.000 γκούλντεν για να εμποδιστεί η διάδοση του κομμουνισμού. Στη Γερμανία ο Μπέμπελ και ο Λίμπκνεχτ, που διαμαρτυρήθηκαν ενάντια στην προσάρτηση της Αλσατίας και της Λωραίνης και εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους με την Κομμούνα, συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε δύο χρόνια φυλάκιση σ' ένα φρούριο. Στην Ισπανία, την Ιταλία, το Βέλγιο και σ' άλλες χώρες οι διεθνιστές υποβλήθηκαν σε λυσσασμένες αστυνομικές διώξεις. Στις αρχές του 1872 η ισπανική κυβέρνηση κάλεσε τις άλλες κυβερνήσεις να συνεργαστούν για την εξόντωση της Διεθνούς. Ο Πάπας ένωσε τη φωνή του με τις κραυγές εκείνων που ζητούσαν εκδίκηση. Στα 1873 η Ρωσία, η Γερμανία και η Αυστροουγγαρία υπέγραψαν συμφωνία με την οποία αναλάμβαναν την υποχρέωση να διεξάγουν κοινό αγώνα ενάντια στη Διεθνή. Προσπάθησαν να παρασύρουν και την Αγγλία, αλλά δεν το κατόρθωσαν.
Η εσωτερική κρίση
Πιο επικίνδυνη όμως για τη Διεθνή από τις αστυνομικές αυτές διώξεις ήταν η εσωτερική κρίση, που επιδεινωνόταν όλο και περισσότερο στην οργάνωση ύστερα από το τέλος της Κομμούνας. Η κρίση αυτή συνίστατο στην όλο και πιο πεισματώδη πάλη ανάμεσα στους μαρξιστές και τους μπακουνινιστές - ανάμεσα στη «Συμμαχία», που επικεφαλής της βρισκόταν ο Μπακούνιν και στις δυνάμεις που ήταν με το μέρος του Γενικού Συμβουλίου, που καθοδηγούσε ο Μαρξ. Οπως είδαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, οι μαρξιστές είχαν κάθε λόγο να υποστηρίζουν ότι η Κομμούνα επιβεβαίωσε τη γενική τους πολιτική γραμμή, αλλά οι μπακουνινιστές υποστήριζαν με πείσμα το αντίθετο. Υποστήριζαν με κάθε τρόπο πως η αυθόρμητη εξέγερση των εργατών του Παρισιού και των άλλων γαλλικών πόλεων αναιρεί τις αντιλήψεις του Μαρξ και επιβεβαιώνει γενικά τη θεωρία του αυθόρμητου, που προπαγάνδιζε ο Μπακούνιν. Οι μπακουνινιστές έπαιρναν θάρρος για να δυναμώσουν τη φραξιονιστική δράση και κατόρθωσαν πραγματικά να σταθεροποιήσουν τις θέσεις τους σε μια σειρά χώρες. Ηταν εξαιρετικά ισχυροί στις λατινικές χώρες: Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Γαλλικό Βέλγιο, γαλλική και ιταλική Ελβετία. Το κύριο κέντρο τους ήταν η Γενεύη και ο Μπακούνιν κατέφευγε σε διάφορες μηχανορραφίες για να πετύχει τη μετάθεση της έδρας της Διεθνούς σ' αυτή την πόλη. Η πείρα της Κομμούνας εξαφάνισε σχεδόν κάθε πολιτική επιρροή των προυντονιστών και των μπλανκιστών στη Γαλλία, αλλά παρέτεινε παντού την ύπαρξη των μπακουνινιστών.
Η εσωτερική κρίση οξύνθηκε στις μεγαλύτερες χώρες, που ήταν φρούρια της Διεθνούς. Στη Γαλλία ύστερα από την πτώση της Κομμούνας είχε εξασθενίσει πολύ όλο το εργατικό κίνημα. Στη Γερμανία οι καυγάδες ανάμεσα στους μαρξιστές και τους λασσαλικούς, στους οποίους προστίθονταν και οι διώξεις της κυβέρνησης, έσπειραν τη σύγχυση στο εργατικό κίνημα. Στις Ενωμένες Πολιτείες η Εθνική Ενωση των Εργατών, που κρατούσε φιλική στάση απέναντι στη Διεθνή, ξέπεφτε γοργά. Και στην Αγγλία, που ήταν το κύριο στήριγμα του Μαρξ στη Διεθνή, υπήρχαν εσωτερικές δυσκολίες. Ολοι οι τρεϊντγιουνιονιστές ηγέτες, εκτός από ένα μονάχα, παραιτήθηκαν από το Γενικό Συμβούλιο σ' ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στη βοήθεια που έδωσε ο Μαρξ στην Κομμούνα. Αλλοι οπορτουνιστές συνδικαλιστές ηγέτες, υιοθετώντας την αντιπολιτευτική μέθοδο που χαρακτήριζε την πάλη ενάντια στο Γενικό Συμβούλιο ίδρυσαν τη Βρετανική Ομοσπονδία της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών για να διακόψουν την άμεση επαφή του Γενικού Συμβουλίου με τα τρεϊντγιούνιονς. Αυτή η άσχημη κατάσταση επιδεινώθηκε όταν ο Εκάριους και ο Χαίιλς, που κατείχαν διαδοχικά τη θέση του Γενικού Γραμματέα της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, διέκοψαν τις σχέσεις με τον Μαρξ.
Η Συνδιάσκεψη του Λονδίνου
Σ' αυτές τις δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες η Διεθνής οργάνωσε ειδική Γενική Συνδιάσκεψη στο Λονδίνο (17-23 του Σεπτέμβρη 1871) αντί του συνεδρίου που θα έπρεπε να συνέλθει στο Μάιντς της Γερμανίας, όπως είχε καθοριστεί πριν από ένα χρόνο. Για να μην εκτεθούν σε διώξεις οι Γάλλοι αντιπρόσωποι, η Συνδιάσκεψη δεν ήταν δημόσια. Στη Συνδιάσκεψη πήραν μέρος 23 πρόσωπα, από τα οποία τα 17 ήταν μέλη του Γενικού Συμβουλίου. Ο Μαρξ αντιπροσώπευε τη Γερμανία, ο Ενγκελς την Ιταλία, ο Ν. Ούτιν τη Ρωσία και ο Εκάριους τις Ενωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με τον Ποστγκέιτ, η Διεθνής είχε τότε, αν υπολογίσουμε όλες τις παρατάξεις, 58 εφημερίδες, από τις οποίες 3 στις Ενωμένες Πολιτείες.
Το κύριο πρόβλημα που μπήκε μπροστά στη Συνδιάσκεψη του Λονδίνου ήταν η επικείμενη διάσπαση στους κόλπους της Διεθνούς. Τα πράγματα έφτασαν στο σημείο ώστε με τη δημιουργία της ομοσπονδίας του Γιούρα (Jura) στην Ελβετία (που ήταν το γενικό επιτελείο του Μπακούνιν) να υπάρχουν στο πολιτικό πεδίο δυο αντίπαλες οργανώσεις. Ο Γαίκ λέγει τα εξής για τη φραξιονιστική κατάσταση στην Ισπανία: «Στις περισσότερες πόλεις υπήρχαν εκτός από τα τμήματα της "Συμμαχίας" και τμήματα της Διεθνούς χωρίς να υπάρχει καμιά σύνδεση μεταξύ τους». Ο ίδιος συγγραφέας περιγράφει την οργάνωση του Μπακούνιν στην Ιταλία, όπου υπήρχε μεγάλος αριθμός ρεπουμπλικάνων οπαδών του Ματσίνι: «Ολα τα λεγόμενα τμήματα της Διεθνούς καθοδηγούνταν από δικηγόρους χωρίς πελατεία, από αμαθείς και χωρίς αρρώστους γιατρούς, από φοιτητές που παίζουνε μπιλιάρδο, από περιοδεύοντες εμπορικούς υπαλλήλους, από άλλους υπαλλήλους και ιδιαίτερα από δημοσιογραφικούς με περισσότερο ή λιγότερο αμφίβολο ταλέντο». Η Συνδιάσκεψη του Λονδίνου δεν μπορούσε να κάνει παρά πολλά για τη βελτίωση αυτής της δύσκολης κατάστασης. Δεν μπόρεσε παρά μόνο να υποστηρίξει τη γραμμή του Γενικού Συμβουλίου.
Η Συνδιάσκεψη, βγάζοντας ένα από τα πιο σημαντικά διδάγματα της πείρας της Κομμούνας, υπογράμμισε τη μεγάλη ανάγκη για τους εργάτες των διαφόρων χωρών να δημιουργήσουν δικά τους πολιτικά κόμματα και να αρχίσουν πολιτική δράση. Η Συνδιάσκεψη συγχάρηκε επίσης το σοσιαλδημοκρατικό εργατικό κόμμα της Γερμανίας για τις τελευταίες εκλογικές επιτυχίες του. Ολα αυτά ισοδυναμούσαν, φυσικά, με θανάσιμο χτύπημα για τους μπακουνινιστές. Η Συνδιάσκεψη αποφάσισε το επόμενο συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών να συνέλθει τον ερχόμενο χρόνο.
Οι μπακουνινιστές όμως αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις της Συνδιάσκεψης του Λονδίνου. Στις 12 του Νοέμβρη 1871 έκαναν επίσημο συνέδριο στο Σονβιλιέ της Ελβετίας. Ενας από τους αντιπροσώπους ήταν ο Ζιουλ Γκεντ, που αργότερα έπαιξε βασικό ρόλο στην ανάπτυξη του γαλλικού σοσιαλιστικού κόμματος. Το συνέδριο αυτό, που αποτελούνταν από οπαδούς της «Συμμαχίας», ήταν μια άμεση πρόκληση κατά του Γενικού Συμβουλίου. Το συνέδριο, με δήλωσή του που απευθυνόταν προς όλα τα τμήματα της Διεθνούς, κατάγγειλε το Συμβούλιο σαν διεφθαρμένο και δικτατορικό, καταδίκαζε το πρόγραμμα της πολιτικής του δράσης και ζητούσε να συγκληθεί αμέσως ένα νέο συνέδριο. Οι ιδεολογικές διαφωνίες μετατράπηκαν σε οργανωτική διάσπαση.
Το Συνέδριο της Χάγης
Το 5ο Συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών συνήλθε στη Χάγη. Αρχισε τις εργασίες του στις 2 του Σεπτέμβρη 1872. Για πρώτη φορά παραβρίσκονταν προσωπικά ο Μαρξ και ο Ενγκελς. Ο Μαρξ είχε γράψει στον Ζόργκε και τον Κούγκελμαν ότι θεωρούσε το συνέδριο «ζήτημα ζωής ή θανάτου για τη Διεθνή». Και έτσι ήταν. Ο Μπακούνιν δεν παραβρισκόταν προσωπικά, αλλά οι άνθρωποί του, με επικεφαλής τον Ζ. Γκιλιώμ, ήταν πολυάριθμοι και όλοι τους έτοιμοι να παίξουν με ανοιχτά χαρτιά.
Η διάσπαση εκδηλώθηκε από την αρχή κιόλας του συνεδρίου και χρειάστηκαν τρεις μέρες για τον έλεγχο των πληρεξουσιοτήτων. Από τους 65 αντιπροσώπους που τελικά επικυρώθηκαν τα πληρεξούσιά τους, οι 40 περίπου υποστήριζαν την κύρια γραμμή του Γενικού Συμβουλίου και 25 περίπου ήταν με το μέρος της αντιπολίτευσης. Υποστηρικτές του μαρξισμού ήταν: Τα μέλη του Γενικού Συμβουλίου - 16, Γερμανία - 10, Γαλλία - 6, Ελβετία -3, Ενωμένες Πολιτείες - 2, (ο Ζόργκε μαρξιστής και ο Ντεριούρ μπλανκιστής), Ισπανία, Βοημία, Δανία, και Σουηδία - κάθε μια από 1. Οι υποστηρικτές του Μπακούνιν ήταν Βέλγιο - 7, Αγγλία - 5, Ολλανδία - 4, Ισπανία - 4, Ελβετία - 2, Γαλλία 1. Οι Ιταλοί μπακουνινιστές μποϊκοτάρισαν το συνέδριο.
Ο ξεχωρισμός μεταξύ των παρατάξεων δεν ακολουθούσε μια πέρα για πέρα σαφή ιδεολογική γραμμή, γιατί μερικοί από τους υποστηρικτές των δύο μερίδων ενεργούσαν από άλλους λόγους που δε συνδέονταν με τα κύρια προβλήματα του συνεδρίου. Τέτοια ήταν η περίπτωση των Αγγλων αντιπροσώπων, συμπεριλαμβανομένου του Εκάριους και τριών άλλων μελών του Γενικού Συμβουλίου. Οντας πριν απ' όλα οπαδοί του καθαρού τρεϊντγιουνιονισμού δε συμμερίζονταν τις αναρχικές απόψεις του Μπακούνιν, αλλά, παρ' όλα αυτά, ψήφισαν ενάντια στους μαρξιστές.
Το συνέδριο ασχολήθηκε στις αποφάσεις του με τέσσερα κυρίως προβλήματα: το ρόλο και τα δικαιώματα του Γενικού Συμβουλίου, την έδρα της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, την πολιτική γραμμή της Διεθνούς και την κατάσταση της «Συμμαχίας» του Μπακούνιν.
Τα δικαιώματα του Γενικού Συμβουλίου
Οι μπακουνινιστές ανήγαγαν το σημείο αυτό σε κεντρικό πρόβλημα. Φανατικοί οπαδοί του αυθόρμητου και μιας άκρας τοπικής αυτονομίας, πρότειναν το Γενικό Συμβούλιο να μην είναι τίποτε άλλο από γραφείο αλληλογραφίας και συλλογέας στατιστικών στοιχείων. Αντιτάσσονταν πεισματικά στην ιδέα ότι το Γενικό Συμβούλιο έπρεπε να εφαρμόζει τις αποφάσεις των συνεδρίων και να δρα σαν καθοδηγητικό πολιτικό όργανο της Διεθνούς. Μερικοί ήθελαν να καταργήσουν τελείως το Γενικό Συμβούλιο. Οι μαρξιστές, από την άλλη μεριά, επέμεναν πάνω στην ανάγκη μιας πολιτικής γραμμής και μιας γενικής διεθνούς πειθαρχίας. Παίρνοντας υπόψη τη σοβαρή εσωτερική κρίση, το συνέδριο υποστήριξε την τελευταία αυτή άποψη, αποφασίζοντας με 40 ψήφους υπέρ, 4 κατά και 11 αποχές να παραχωρηθούν μεγαλύτερα δικαιώματα στο Συμβούλιο για να μπορεί να εφαρμόζει πιο αποτελεσματικά τις αποφάσεις των συνεδρίων και να επιβάλει την πειθαρχία. Αυτές οι αποφάσεις έδιναν στο Γενικό Συμβούλιο το δικαίωμα «να αποκλείει προσωρινά από τη Διεθνή ως το επόμενο συνέδριο κάθε κλάδο, τμήμα, ομοσπονδιακό συμβούλιο, επιτροπή και ομοσπονδία» που θα αρνούνταν να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών.
Οι κατηγορίες των μπακουνινιστών ενάντια στο Γενικό Συμβούλιο, ότι τάχα ενεργούσε δικτατορικά, ήταν αβάσιμες. Στην πραγματικότητα, από την ίδρυση κιόλας της Διεθνούς, το Συμβούλιο ήταν μάλλον θεωρητικό κέντρο, παρά άμεσο πολιτικό και οργανωτικό κέντρο. Σ' ένα του γράμμα στον Κούγκελμαν ο Μαρξ εξηγεί ως εξής τις αρμοδιότητες του Συμβουλίου στο θεωρητικό τομέα: «Δεν είναι αρμοδιότητά του να κρίνει από θεωρητική άποψη τα προγράμματα των διαφόρων τμημάτων. Πρέπει μονάχα να φροντίζει ώστε να μην περιέχουν τίποτε αντίθετο από το καταστατικό της Διεθνούς και το πνεύμα του». Οι μεγάλες πραγματοποιήσεις του Συμβουλίου (δηλ. του Μαρξ) ανήκαν στο θεωρητικό και πολιτικό τομέα. Το Συμβούλιο δεν πήρε την πρωτοβουλία για απεργίες ή πολιτικά κινήματα στις διάφορες χώρες, αλλά μάλλον τις υποστήριξε, αφού οργανώθηκαν από τα εθνικά τμήματα. Αλλά και αυτή ακόμα η περιορισμένη κεντρική καθοδήγηση ήταν πάρα πολύ για τους αναρχικούς μπακουνινιστές με τις παρατραβηγμένες αντιλήψεις τους για το αυθόρμητο. Μονάχα όταν κινδύνεψε η ίδια η ύπαρξη της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών εφαρμόστηκε ένας ισχυρός συγκεντρωτισμός.
Το πρόβλημα του πολιτικού αγώνα
Στην περίοδο που ακολούθησε αμέσως ύστερα από την Κομμούνα του Παρισιού εκδηλώθηκε στις διάφορες χώρες μια ισχυρή τάση για πολιτική πάλη. Οι εργάτες επιδίωκαν με τον τρόπο αυτό να μετατρέψουν σε πραγματικότητα ένα από τα πιο στοιχειώδη διδάγματα του ιστορικού αυτού αγώνα. Σύμφωνα με την τάση αυτή οι μαρξιστές πρότειναν στο Συνέδριο της Χάγης σχέδιο απόφασης που περιλάβαινε ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος της απόφασης που είχε υποβληθεί για έγκριση στη Συνδιάσκεψη του Λονδίνου του 1871. Το σχέδιο απόφασης έλεγε: «Στον αγώνα του ενάντια στις ενωμένες δυνάμεις των κατεχουσών τάξεων, το προλεταριάτο δεν μπορεί να δράσει παρά σαν τάξη και να οργανώσει τις δυνάμεις του σ' ένα ανεξάρτητο πολιτικό κόμμα, που να αντιπολιτεύεται όλα τα παλιά κόμματα, τα δημιουργημένα από τις κατέχουσες τάξεις. Το πολιτικό κόμμα σαν οργάνωση του προλεταριάτου χρειάζεται για το θρίαμβο της κοινωνικής επανάστασης και πρώτα - πρώτα για την επίτευξη του τελικού της σκοπού την κατάργηση των τάξεων».
Αυτή η απόφαση προκάλεσε ζωηρές συζητήσεις. Οι μπλανκιστές, με κύριο εκπρόσωπό τους το Γάλλο Βαγιάν, υποστήριζαν τα εξής: «Αν η απεργία είναι ένα όπλο στον επαναστατικό μας αγώνα, ένα άλλο όπλο και το πιο σημαντικό απ' όλα είναι τα οδοφράγματα». Ηθελαν να τροποποιήσουν με την έννοια αυτή το σχέδιο απόφασης. Οι μπακουνινιστές με επικεφαλής τον Γκιγιώμ επιτέθηκαν με πείσμα ενάντια στο σχέδιο απόφασης και μαζί μ' αυτό κι ενάντια στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», υποστηρίζοντας ότι αυτό είναι εκφραστής της αστικής πολιτικής. «Η διαφορά ανάμεσα στη θετική πολιτική της παράταξης της μειοψηφίας εκτέθηκε στα εξής δυο αξιώματα: η πλειοψηφία επιδιώκει την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας. Η μειοψηφία επιδιώκει την καταστροφή της πολιτικής εξουσίας». Το Συνέδριο ενέκρινε με 29 ψήφους υπέρ, 5 κατά και 9 αποχές τη μαρξιστική απόφαση.
Η Διεθνής μεταφέρεται στη Νέα Υόρκη
Η πρόταση του Ενγκελς να μεταφερθεί η έδρα της Διεθνούς στις Ενωμένες Πολιτείες, στη Νέα Υόρκη, έκανε αίσθηση στο συνέδριο. Η απόφαση, γραμμένη στα γαλλικά έλεγε:
«Προτείνουμε για τα έτη 1872 - 1873 η έδρα του Γενικού Συμβουλίου να μεταφερθεί στη Νέα Υόρκη και το Γενικό Συμβούλιο να αποτελείται από τα παρακάτω μέλη του ομοσπονδιακού Συμβουλίου της Βόρειας Αμερικής: Cavanagh, St. Clair, Cetti, Carl, Laurel, F. L. Bertrand. F. Bolte, C. Carl. Αυτοί θα έχουν δικαίωμα να προσλάβουν νέα μέλη, αλλά ο συνολικός αριθμός των μελών δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 15». Ακολουθούσαν οι υπογραφές των Μαρξ, Ενγκελς, Σέξτον, Λονγκέ, Ντυπόν, Σερραλιέ, Βρομπλέφσκι, Μπαρύ, Μακ Ντόνελ, Λίσνερ, Λε Μουσιού. Χάγη 6 του Σεπτέμβρη 1872.
Το σχέδιο απόφασης προκάλεσε πεισματώδη πάλη στο συνέδριο. Οι μπακουνινιστές ορθώθηκαν ενάντιά του. Το ίδιο έκαναν και οι μπλανκιστές που στο συνέδριο αυτό υποστήριξαν γενικά τους μαρξιστές. Ο Ζόργκε, το πιο διακεκριμένο στέλεχος της Διεθνούς Ενωσης στις Ενωμένες Πολιτείες, αντιτάχθηκε κι αυτός σ' αυτήν την πρόταση, αλλά τελικά τάχθηκε υπέρ. Υστερα από μια πολύπλοκη πάλη - έγιναν και άλλες προτάσεις για τη Βαρκελώνη και τις Βρυξέλλες - υιοθετήθηκε τελικά το σχέδιο απόφασης του Ενγκελς με 30 ψήφους υπέρ, 14 κατά και 13 αποχές. Δηλώνοντας ότι η Διεθνής έχει χαθεί, οι μπλανκιστές εγκατέλειψαν επιδεικτικά το συνέδριο και δεν ξαναπήραν μέρος στις εργασίες του. Το Νέο Γενικό Συμβούλιο εκλέχτηκε αφού πάρθηκε υπόψη το γεγονός ότι τα μέλη του έπρεπε να κατοικούν στις Ενωμένες Πολιτείες. Το Συμβούλιο αποτελούνταν από τους Cavanagh. St. Clair, Laurel, Fornacieri, Leviele, Deurure, Carl, Bolte, Berliand, Speyer, Ward. Ο Ζόργκε εκλέχτηκε γενικός γραμματέας.
Σύμφωνα με τις εξηγήσεις που έδωσε ο Ενγκελς στο λόγο του όταν πρότεινε το σχέδιο απόφασης, η μεταφορά της Διεθνούς στη Νέα Υόρκη υπαγορευόταν από τις δύσκολες συνθήκες. Η κατάσταση, τόσο στα πλαίσια της οργάνωσης όσο και έξω απ' αυτήν, ήταν τέτοια που είχε γίνει πραγματικά αδύνατο να λειτουργεί πια η Διεθνής στην Ευρώπη. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος ήταν ότι οι αναρχικοί του Μπακούνιν μπορούσαν να κυριαρχήσουν σ' αυτήν και να τη χρησιμοποιήσουν για την αιρετική τους υπόθεση, πράγμα που θα σήμαινε καταστροφή για το νεαρό παγκόσμιο εργατικό κίνημα. Υπήρχε ακόμα το ενδεχόμενο να πέσει το Γενικό Συμβούλιο στα χέρια των μπλανκιστών, από τους οποίους πολλοί πρόσφυγες ύστερα από τη συντριβή της Κομμούνας, εγκαταστάθηκαν στο Λονδίνο. Σ' αυτές τις δύσκολες συνθήκες δεν έμενε τίποτε άλλο να γίνει από το να μεταφερθεί η έδρα της Διεθνούς στην Αμερική, όπου μπορούσε να βρει μια ισχυρή βάση στο νεαρό αμερικάνικο εργατικό κίνημα.


Ο ΜΑΡΞ ΣΤΟΝ ΜΠΟΛΤΕ
Λονδίνο 23 του Νοέμβρη 1871
... Η Διεθνής ιδρύθηκε για να αντικαταστήσει τις σοσιαλιστικές ή μισο-σοσιαλιστικές αιρέσεις με την πραγματική οργάνωση της εργατικής τάξης για τον αγώνα. Το αρχικό καταστατικό, και η ιδρυτική Διακήρυξη το δείχνουν αυτό με την πρώτη ματιά. Από την άλλη μεριά, η Διεθνής δε θα μπορούσε να κρατηθεί αν η πορεία της ιστορίας δεν είχε τσακίσει κιόλας τις αιρέσεις. Η ανάπτυξη των σοσιαλιστικών αιρέσεων και η ανάπτυξη του πραγματικού εργατικού κινήματος είναι πάντα αντίστροφα ανάλογες. Οσον καιρό οι αιρέσεις είναι (ιστορικά) δικαιολογημένες, η εργατική τάξη είναι ακόμα ανώριμη για ένα ανεξάρτητο ιστορικό κίνημα. Μόλις φτάσει αυτήν την ωριμότητα, όλες οι αιρέσεις είναι ουσιαστικά αντιδραστικές. Ωστόσο, επαναλήφθηκε στην Ιστορία της Διεθνούς, εκείνο που δείχνει παντού η ιστορία. Αυτό που πάλιωσε προσπαθεί ν' αποκατασταθεί ξανά και να επιβληθεί μέσα στα πλαίσια της νεοκαταχτημένης μορφής.
Και η Ιστορία της Διεθνούς ήταν ένας συνεχής αγώνας του Γενικού Συμβουλίου ενάντια στις αιρέσεις και τους ερασιτεχνικούς πειραματισμούς που προσπαθούσαν να επιβληθούν μέσα στην ίδια τη Διεθνή ενάντια στο πραγματικό κίνημα της εργατικής τάξης. Ο αγώνας αυτός γινόταν στα Συνέδρια, μα πολύ περισσότερο ακόμα στις ιδιαίτερες διαπραγματεύσεις του Γενικού Συμβουλίου με τα ξεχωριστά τμήματα.
Επειδή στο Παρίσι οι προυντονιστές (μουτουαλιστές1) ήταν oι συνιδρυτές της Ενωσης, ήταν φυσικό τα πρώτα χρόνια να κρατούν αυτοί το πηδάλιο στο Παρίσι. Φυσικά, ενάντιά τους σχηματίστηκαν εκεί αργότερα κολεχτιβιστικές, θετικιστικές κ.τ.λ. ομάδες.
Στη Γερμανία - η κλίκα των λασσαλικών. Εγώ ο ίδιος αλληλογραφούσα δυο χρόνια με τον περιβόητο Σβάιτσερ και του απόδειξα με αναμφισβήτητο τρόπο ότι η οργάνωση του Λασσάλ είναι μια απλή αιρετική οργάνωση και σαν τέτοια είναι εχθρική προς την οργάνωση του πραγματικού εργατικού κινήματος που επιδιώκει η Διεθνής. Αυτός όμως είχε το «λόγο» του να μην το καταλαβαίνει.
Στα τέλη του 1868 μπήκε στη Διεθνή ο Ρώσος Μπακούνιν, με σκοπό να συγκροτήσει μέσα της μια δεύτερη Διεθνή, με αρχηγό τον ίδιο και με τον τίτλο «Alliance de la Democratie Socialiste2». Ο Μπακούνιν - άνθρωπος χωρίς καμιά θεωρητική γνώση - είχε την αξίωση να αντιπροσωπεύει σε τούτη τη χωριστή οργάνωση την επιστημονική προπαγάνδα της Διεθνούς και να την κάνει ειδικότητα αυτής της δεύτερης Διεθνούς μέσα στη Διεθνή.
Το πρόγραμμά του ήταν ένα επιπόλαια συναγμένο δεξιά και αριστερά ανακάτωμα - ισότητα των τάξεων (!), κατάργηση του κληρονομικού δικαιώματος σαν αφετηρία του κοινωνικού κινήματος (σαινσιμονική ανοησία), αθεϊσμός που υπαγορεύεται στα μέλη σαν δόγμα κ.τ.λ. και για βασικό δόγμα (προυντονιστική) αποχή από την πολιτική κίνηση.
Αυτό το παιδικό παραμύθι βρήκε απήχηση (και έχει ακόμα κάποιο στήριγμα) στην Ιταλία και στην Ισπανία, όπου οι πραγματικοί όροι του εργατικού κινήματος είναι ακόμα λίγο ανεπτυγμένοι, και μέσα σε μερικούς ματαιόδοξους, φιλόδοξους και κούφιους δογματιστές, στη ρομανική Ελβετία και στο Βέλγιο.
Για τον κύριο Μπακούνιν η διδασκαλία του (τα σκουπίδια του που τα μάζεψε διακονεύοντας από τον Προυντόν, τον Σαιν-Σιμόν κ.ά.) ήταν και είναι πάρεργο - απλώς μέσο για την προσωπική του ανάδειξη. Αν θεωρητικά είναι μηδενικό, σαν μηχανορράφος βρίσκεται στο στοιχείο του.
Το Γενικό Συμβούλιο χρειάστηκε να παλέψει χρόνια ενάντια σε τούτη τη συνωμοσία (που ως ένα ορισμένο σημείο την υποστήριζαν οι Γάλλοι προυντονιστές, ιδιαίτερα στη νότια Γαλλία). Τελικά, με τις αποφάσεις της συνδιάσκεψης Ι, ΙΙ και ΙΙΙ, ΙΧ, ΧVI και XVII3 κατάφερε το χτύπημα που ετοιμαζόταν από πολύν καιρό.
Είναι αυτονόητο ότι το Γενικό Συμβούλιο δεν υποστηρίζει στην Αμερική αυτό που πολεμά στην Ευρώπη. Οι αποφάσεις Ι, ΙΙ, ΙΙΙ και ΙΧ δίνουν τώρα στην Επιτροπή της Νέας Υόρκης τα νόμιμα όπλα για να ξεμπερδέψουν με όλες τις αιρέσεις και τις ερασιτεχνικές ομάδες και στην ανάγκη να τις αποκλείσουν.
...Το πολιτικό κίνημα της εργατικής τάξης έχει φυσικά για τελικό σκοπό την κατάχτηση της πολιτικής εξουσίας για λογαριασμό της και γι' αυτό, φυσικά, είναι αναγκαία μια οργάνωση της εργατικής τάξης που να υπάρχει από προηγούμενα, που να είναι αναπτυγμένη ως έναν ορισμένο βαθμό και που βγαίνει μέσα από τους ίδιους τους οικονομικούς της αγώνες.
Από την άλλη μεριά όμως κάθε κίνημα με το οποίο η εργατική τάξη αντιμετωπίζει σαν τάξη τις κυρίαρχες τάξεις και προσπαθεί να τις καταβάλει με πίεση απ' έξω, είναι ένα πολιτικό κίνημα. Λ.χ. η προσπάθεια να υποχρεωθούν οι ξεχωριστοί κεφαλαιοκράτες σε κάποιο ξεχωριστό εργοστάσιο ή και σε κάποιον ξεχωριστό κλάδο της βιομηχανίας με απεργίες κ.λπ. να περιορίσουν τις ώρες εργασίας, είναι ένα καθαρά οικονομικό κίνημα. Απεναντίας το κίνημα που έχει για σκοπό να επιβάλει την ψήφιση ενός νόμου για το οχτάωρο κ.τ.λ. είναι ένα πολιτικό κίνημα. Και έτσι από τα σποραδικά οικονομικά κινήματα των εργατών φουντώνει παντού ένα πολιτικό κίνημα, δηλ. ένα κίνημα της τάξης για να επιβάλει τα συμφέροντά της με γενική μορφή, με μορφή που έχει γενική, κοινωνικά αναγκαστική ισχύ. Αν αυτά τα κινήματα προϋποθέτουν την ύπαρξη από τα πριν μιας ορισμένης οργάνωσης, τότε με τη σειρά τους και στην ίδια κλίμακα αποτελούν επίσης μέσο για την ανάπτυξη αυτής της οργάνωσης.
Οπου η εργατική τάξη δεν είναι ακόμα αρκετά προχωρημένη στην οργάνωσή της για να επιχειρήσει μιαν αποφασιστική εκστρατεία ενάντια στη συλλογική εξουσία, δηλ. ενάντια στην πολιτική εξουσία των κυρίαρχων τάξεων, πρέπει οπωσδήποτε να διαπαιδαγωγηθεί γι' αυτό με αδιάκοπη ζύμωση ενάντιά τους και με εχθρική στάση απέναντι στην πολιτική των κυρίαρχων τάξεων. Στην αντίθετη περίπτωση μένει παιχνίδι στα χέρια τους, όπως το απόδειξε η επανάσταση του Σεπτέμβρη στη Γαλλία και όπως το αποδείχνει ως έναν ορισμένο βαθμό το παιχνίδι που μ' επιτυχία παίζουν ως τώρα ακόμα ο κύριος Γλάδστων και Σία στην Αγγλία.





Σάββατο 30 Ιουλίου 2011

Φωτογραφικό Ντοκουμέντο Δημήτρη Σκουρτέλη

Ακόμα ένα φωτογραφικό ντοκουμέντο από τον γνωστό αγιογράφο Δημήτρη Σκουρτέλη που με χαρά μας φιλοξενούμε στον Κόκκινο Φάκελο. Πρόκειται για μια φωτογραφία από τις φυλακές πολιτικών κρατουμένων του Αργοστολιού. Στην εικόνα εικονίζεται ο πατέρας του κ. Δημήτρη, Τάσσος, με ομάδα συγκρατουμένων του. Τον ευχαριστούμε για την φωτογραφία.


Oμαδική φωτογραφία κρατουμένων Αργοστολίου, 4ος όρθιος ο Τάσσος Σκουρτέλης



Η πίσω μεριά της φωτογραφίας, γράφει "Στην μανούλα μου Τάσσος Φυλακές Αργοστολιού Κεφαλλωνιά"

 

Παρασκευή 29 Ιουλίου 2011

Φωτογραφικό Αρχείο Επαμεινώνδα Σακελλαρίου

Τα παρατιθέμενα ντοκουμέντα είναι ιδιοκτησία του Επαμεινώνδα Σακελλαρίου, αρχίατρου του ΔΣΕ και του ΕΛΑΣ που υπηρέτησε στην 10η Μεραρχία του ΕΛΑΣ και αργότερα στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ.




Ο Πέτρος Κόκκαλης στο Βίτσι




Γιάννης Καρυοφύλης (Καπετάν Στάθης), καπετάνιος του 30ου Συντάγματος ΕΛΑΣ. Αρχηγός Πάικου-Καιμακτσαλάν ΔΣΕ. Αντάρτης από το 1941





Το επιτελείο της 10ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Από αριστερά, Σακελλαρίου, Καστανάς, Παλαιολόγου, Κικίτσας, Σινανίδης, Στάικος (του δικαστικού)


Το Δεύτερο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς

Γέννημα της ιδεολογικής και πολιτικής ανάπτυξης του επαναστατικού εργατικού κινήματος στις ιστορικές συνθήκες της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα, υπήρξε η «Κομμουνιστική Διεθνής». Το Μάρτη του 1919 έγινε το πρώτο ιδρυτικό της Συνέδριο.
Το Ιούλη του 1920 έγινε το δεύτερο Συνέδριό της. Πήραν μέρος σ' αυτό 218 αντιπρόσωποι από 27 κομμουνιστικά κόμματα, αλλά και από αριστερές σοσιαλιστικές οργανώσεις και οργανώσεις της νεολαίας απ' όλο τον κόσμο.
Στην πρώτη συνεδρίαση μίλησε ο Β. Ι. Λένιν που εισηγήθηκε τη διεθνή κατάσταση και τα βασικά καθήκοντα της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Υπογράμμισε το ρόλο της στην κινητοποίηση των εργαζόμενων μαζών στον αγώνα εναντίον του καπιταλισμού και την κοσμοϊστορική σημασία της προλεταριακής επανάστασης στη Ρωσία. Τόνισε πως το προλεταριάτο δε θα μπορέσει να κατακτήσει την εξουσία χωρίς να έχει συντρίψει τον οπορτουνισμό. «Ο οπορτουνισμός - έλεγε - είναι ο πιο σπουδαίος εχθρός μας. Ο οπορτουνισμός στην κορυφή του εργατικού κινήματος είναι σοσιαλισμός μη προλεταριακός, σοσιαλισμός αστικός. Η πράξη απόδειξε πως τα στελέχη του εργατικού κινήματος που ακολουθούν οπορτουνιστική κατεύθυνση είναι υπερασπιστές της αστικής τάξης, υπερασπιστές καλύτεροι από τους ίδιους τους αστούς. Αν δεν είχαν τους εργάτες κάτω από την καθοδήγησή τους, η αστική τάξη δεν θα ήταν δυνατόν να κρατηθεί».
Ταυτόχρονα, ο Β. Ι. Λένιν κάνει επισημάνσεις στη συγκεκριμένη περίοδο για το κρατικό χρέος των καπιταλιστικών χωρών και την αντιμετώπισή του, καθώς και για τη μη πληρωμή του χρέους της Ρωσίας από τη Σοβιετική Εξουσία.
Το Συνέδριο επικύρωσε τους όρους εισδοχής στην Κομμουνιστική Διεθνή. Ενέκρινε επίσης το Καταστατικό της Διεθνούς.


ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ


Σύντροφοι, οι θέσεις για τα βασικά καθήκοντα της Κομμουνιστικής Διεθνούς δημοσιεύτηκαν σε όλες τις γλώσσες και δεν αποτελούν (ιδιαίτερα για τους Ρώσους συντρόφους) κάτι το ουσιαστικά νέο, γιατί σ' ένα μεγάλο βαθμό επεκτείνουν μερικά βασικά γνωρίσματα της επαναστατικής μας πείρας και τα διδάγματα του επαναστατικού μας κινήματος σε μία ολόκληρη σειρά δυτικές χώρες, στη Δυτική Ευρώπη. Γι' αυτό στην εισήγησή μου θα σταθώ λίγο περισσότερο, αν και σε συντομία, στο πρώτο μέρος του θέματος που μου ανατέθηκε, και συγκεκριμένα στη διεθνή κατάσταση.
Τη βάση όλης της διεθνούς κατάστασης, όπως διαμορφώθηκε τώρα, την αποτελούν οι οικονομικές σχέσεις του ιμπεριαλισμού. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα διαμορφώθηκε τελείως αυτό το νέο, αυτό το ανώτερο και τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού. Ολοι σας φυσικά ξέρετε πως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά, τα πιο ουσιαστικά γνωρίσματα του ιμπεριαλισμού αποτέλεσε το γεγονός ότι το κεφάλαιο πήρε τεράστιες διαστάσεις. Στη θέση του ελεύθερου συναγωνισμού ήλθε το τεραστίων διαστάσεων μονοπώλιο. Ενας ελάχιστος αριθμός καπιταλιστών κατάφερε να συγκεντρώσει στα χέρια του ολόκληρους μερικές φορές κλάδους βιομηχανίας. οι κλάδοι αυτοί πέρασαν στα χέρια ενώσεων, καρτέλ, συνδικάτων, τραστ, που έχουν συχνά διεθνή χαρακτήρα. Ετσι πέρασαν στα χέρια των μονοπωλητών, και από άποψη χρηματιστική και από άποψη του δικαιώματος ιδιοκτησίας, και εν μέρει από άποψη παραγωγική, ολόκληροι κλάδοι της βιομηχανίας, όχι μονάχα μερικών χωρών, αλλά όλου του κόσμου. Πάνω σ' αυτή τη βάση αναπτύχθηκε μια χωρίς προηγούμενο κυριαρχία ενός ελάχιστου αριθμού μεγάλων τραπεζών, βασιλιάδων και μεγιστάνων του χρηματιστικού κεφαλαίου, που στην πραγματικότητα μετάτρεψαν και τις πιο ελεύθερες ακόμη δημοκρατίες σε χρηματιστικές μοναρχίες. Πριν τον πόλεμο αυτό το ομολογούσαν ανοιχτά ακόμη και συγγραφείς που δεν είναι καθόλου επαναστάτες, όπως π.χ. ο Λιζίς στη Γαλλία.
Η κυριαρχία αυτή μιας χούφτας καπιταλιστών έφτασε στην πλήρη ανάπτυξή της, όταν όλη η γήινη σφαίρα βρέθηκε μοιρασμένη όχι μόνο με την έννοια της κατάληψης των διαφόρων πηγών πρώτων υλών και των μέσων παραγωγής από τους μεγάλους καπιταλιστές, αλλά και με την έννοια της ολοκλήρωσης της προκαταρκτικής διανομής των αποικιών. Πριν 40 περίπου χρόνια ο πληθυσμός των αποικιών, που ήταν υποταγμένος σε έξι καπιταλιστικές δυνάμεις, υπολογιζόταν σε 250 εκατομμύρια και κάτι. Πριν τον πόλεμο του 1914 ο πληθυσμός των αποικιών υπολογιζόταν ήδη σε 600 εκατομμύρια περίπου, και αν προσθέσουμε και χώρες σαν την Περσία, την Τουρκία και την Κίνα, που τότε βρίσκονταν ήδη σε μισοαποικιακή κατάσταση, θα έχουμε χοντρικά ένα δισεκατομμύριο πληθυσμό, που τον καταδυνάστευαν oι πιο πλούσιες, οι πιο πολιτισμένες και οι πιο ελεύθερες χώρες μέσω της αποικιακής εξάρτησης. Και ξέρετε ότι η αποικιακή εξάρτηση προϋποθέτει, εκτός από την άμεση κρατική νομική εξάρτηση και μια ολόκληρη σειρά σχέσεων χρηματιστικής και οικονομικής εξάρτησης, προϋποθέτει μια ολόκληρη σειρά πολέμων, που δεν θεωρούνταν πόλεμοι, γιατί συχνά ήταν μόνο μακελειό, όπου τα ευρωπαϊκά και τα αμερικανικά ιμπεριαλιστικά στρατεύματα, οπλισμένα με τα πιο σύγχρονα όπλα εξόντωσης, εξολόθρευαν τους άοπλους και ανυπεράσπιστους κατοίκους των αποικιακών χωρών.
Από το μοίρασμα αυτό όλης της γης, από την κυριαρχία αυτή του καπιταλιστικού μονοπωλίου, από την παντοκρατορία αυτή ενός ελάχιστου αριθμού μεγάλων τραπεζών - δυο, τριών, τεσσάρων, πέντε το πολύ σε κάθε κράτος - γεννήθηκε αναπόφευκτα και ο πρώτος ιμπεριαλιστικός πόλεμος του 1914-1918. Ο πόλεμος αυτός έγινε για να ξαναμοιραστεί όλος ο κόσμος. Ο πόλεμος έγινε για να κριθεί ποια από τις μηδαμινές σε αριθμό ομάδες των μεγάλων κρατών - η αγγλική ή η γερμανική - θα αποκτήσει τη δυνατότητα και το δικαίωμα της καταλήστευσης, της καταδυνάστευσης και της εκμετάλλευσης όλης της γης. Και ξέρετε πως ο πόλεμος έλυσε το ζήτημα αυτό υπέρ της αγγλικής ομάδας. Και το αποτέλεσμα του πολέμου αυτού ήταν να έχουμε ασύγκριτα μεγαλύτερη όξυνση όλων των καπιταλιστικών αντιθέσεων. Ο πόλεμος έριξε αμέσως 250 περίπου εκατομμύρια πληθυσμού της γης σε μια κατάσταση που ισοδυναμεί με αποικιακή. Εριξε στην κατάσταση αυτή τη Ρωσία, που ο πληθυσμός της πρέπει να φτάνει περίπου τα 130 εκατομμύρια, την Αυστροουγγαρία, τη Γερμανία, τη Βουλγαρία, που έχουν το λιγότερο 120 εκατομμύρια. Εναν πληθυσμό από 250 εκατομμύρια, από χώρες που ανήκουν εν μέρει, όπως η Γερμανία, στις πιο προηγμένες, στις πιο μορφωμένες, στις πιο πολιτισμένες, και βρίσκονται τεχνικά στο επίπεδο της σύγχρονης προόδου. Μέσω της συνθήκης των Βερσαλλιών, ο πόλεμος επέβαλε σ' αυτές τις χώρες τέτιους όρους, ώστε μια σειρά προηγμένοι λαοί να βρεθούν σε κατάσταση αποικιακής εξάρτησης, φτώχειας, πείνας, καταστροφής και έλλειψης δικαιωμάτων, γιατί έχουν δεθεί για πολλές γενεές με τη συνθήκη αυτή και έχουν ριχτεί σε τέτιες συνθήκες, που δεν τις έχει ζήσει κανένας πολιτισμένος λαός. Εχετε την εικόνα του κόσμου: αμέσως μετά από τον πόλεμο ένας πληθυσμός όχι λιγότερο από ένα δισεκατομμύριο 250 εκατομμύρια υφίσταται τον αποικιακό ζυγό, υφίσταται την εκμετάλλευση του άγριου καπιταλισμού που υπερηφανευόταν για φιλειρηνισμό και πριν πενήντα χρόνια, είχε ορισμένο δικαίωμα να υπερηφανεύεται γι' αυτό, εφόσον η γη δεν είχε μοιραστεί, εφόσον δεν κυριαρχούσε το μονοπώλιο, εφόσον ο καπιταλισμός μπορούσε να αναπτύσσεται σχετικά ειρηνικά, χωρίς κολοσσιαίες πολεμικές συγκρούσεις.
Τώρα, ύστερα από την «ειρηνική» αυτή εποχή, έχουμε μια αφάνταστη όξυνση της καταπίεσης, βλέπουμε την επιστροφή σε μια αποικιακή και στρατιωτική καταπίεση πολύ χειρότερη από την προηγούμενη. Η συνθήκη των Βερσαλλιών έφερε και τη Γερμανία και μια ολόκληρη σειρά ηττημένα κράτη σε κατάσταση που η οικονομική τους ύπαρξη είναι αδύνατη από υλική άποψη, τα έφερε σε κατάσταση απόλυτης ταπείνωσης και έλλειψης δικαιωμάτων.
Πόσα έθνη ωφελήθηκαν από την κατάσταση αυτή; Για να απαντήσουμε σ' αυτό το ερώτημα πρέπει να θυμηθούμε πως οι Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η μόνη χώρα που κέρδισε πέρα για πέρα από τον πόλεμο και μετατράπηκε εντελώς από χώρα με ένα σωρό χρέη σε χώρα που όλοι της χρωστούν - οι Ενωμένες Πολιτείες έχουν έναν πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια. Η Ιαπωνία που κέρδισε πάρα πολλά, μένοντας έξω από την ευρωπαϊκο-αμερικανική σύρραξη και καταλαμβάνοντας τεράστια ασιατικά ηπειρωτικά εδάφη, έχει πληθυσμό που ισούται με 50 εκατομμύρια. Η Αγγλία που κέρδισε τα περισσότερα ύστερα από τις χώρες αυτές έχει πληθυσμό που φτάνει τα 50 εκατομμύρια. Αν τώρα προσθέσουμε και τα ουδέτερα κράτη με έναν πληθυσμό πολύ μικρό, που πλούτισαν στον καιρό του πολέμου, θα έχουμε χοντρικά 250 εκατομμύρια.
Ετσι, έχετε σε γενικές γραμμές την εικόνα του κόσμου, όπως διαμορφώθηκε ύστερα από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Εχουμε ένα δισεκατομμύριο διακόσια πενήντα εκατομμύρια ανθρώπους στις καταπιεζόμενες αποικίες - σε χώρες που τις μοιράζουν ζωντανές, όπως είναι η Περσία, η Τουρκία και η Κίνα, σε χώρες που νικήθηκαν και βρέθηκαν στη μοίρα των αποικιών. Εχουμε έναν πληθυσμό το πολύ 250 εκατομμύρια στις χώρες που διατήρησαν την παλιά τους κατάσταση, μα που έπεσαν όλες στην οικονομική εξάρτηση της Αμερικής και σε όλη την περίοδο του πολέμου βρίσκονταν σε στρατιωτική εξάρτηση, γιατί ο πόλεμος αγκάλιασε όλο τον κόσμο, δεν άφησε κανένα κράτος να μείνει πραγματικά ουδέτερο. Τέλος, έχουμε το πολύ 250 εκατομμύρια κατοίκων στις χώρες, όπου φυσικά μόνο η κορυφή, μόνο οι καπιταλιστές κέρδισαν από το μοίρασμα του κόσμου. Συνολικά έχουμε περίπου 1 3/4 δισεκατομμύρια ανθρώπους που αποτελούν όλο τον πληθυσμό της γης. Θέλησα να σας υπενθυμίσω την εικόνα αυτή του κόσμου, γιατί όλες οι βασικές αντιθέσεις του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού, που οδηγούν στην επανάσταση, όλες οι βασικές αντιθέσεις μέσα στο εργατικό κίνημα που οδήγησαν στην πιο σκληρή πάλη ενάντια στη ΙΙ Διεθνή, για την οποία μίλησε ο σ. πρόεδρος - όλα αυτά συνδέονται με το μοίρασμα του πληθυσμού της γης.
Φυσικά, οι αριθμοί αυτοί δίνουν μόνο σε χοντρές, σε γενικές γραμμές την οικονομική εικόνα του κόσμου. Και είναι φυσικό, σύντροφοι, με ένα τέτιο μοίρασμα του πληθυσμού όλης της γης να μεγαλώσει πολλές φορές η εκμετάλλευση από μέρους του χρηματιστικού κεφαλαίου, από μέρους των καπιταλιστικών μονοπωλίων.
Δεν είναι μόνο οι αποικιακές, οι ηττημένες χώρες που περιέρχονται σε κατάσταση εξάρτησης, αλλά και μέσα στην κάθε νικήτρια χώρα αναπτύχθηκαν πιο οξείες αντιθέσεις, οξύνθηκαν όλες οι καπιταλιστικές αντιθέσεις. Θα το δείξω σε γενικές γραμμές με μερικά παραδείγματα.
Πάρτε τα κρατικά χρέη. Ξέρουμε πως τα χρέη των κυριότερων ευρωπαϊκών κρατών αυξήθηκαν από το 1914 ως το 1920 τουλάχιστο εφτά φορές. Θα αναφέρω μια ακόμη οικονομική πηγή που αποκτά εξαιρετικά μεγάλη σημασία, πρόκειται για τον Κέινς, Αγγλο διπλωμάτη, συγγραφέα του βιβλίου «Οι οικονομικές συνέπειες της ειρήνης», που με εντολή της κυβέρνησής του πήρε μέρος στις διαπραγματεύσεις ειρήνης των Βερσαλλιών, τις παρακολούθησε άμεσα από καθαρά αστική σκοπιά, μελέτησε λεπτομερειακά το πρόβλημα βήμα προς βήμα και σαν οικονομολόγος πήρε μέρος στις συσκέψεις. Ο Κέινς κατέληξε σε συμπεράσματα που είναι πιο ισχυρά, πιο χειροπιαστά, πιο διδακτικά από οποιοδήποτε συμπέρασμα κομμουνιστή - επαναστάτη, γιατί τα συμπεράσματα αυτά τα βγάζει ένας αναμφίβολος αστός, αμείλικτος εχθρός του μπολσεβικισμού, για τον οποίο, σαν Αγγλος μικροαστός, πλάθει στο μυαλό του μια τερατώδη, άγρια, θηριώδη εικόνα. Ο Κέινς κατέληξε στο συμπέρασμα πως η Ευρώπη και όλος ο κόσμος με την ειρήνη των Βερσαλλιών τραβούν στη χρεοκοπία. Ο Κέινς παραιτήθηκε, πέταξε στα μούτρα της κυβέρνησης το βιβλίο του και είπε: αυτό που κάνετε είναι καθαρή τρέλα. Θα σας αναφέρω τους αριθμούς του που σε γενικές γραμμές είναι οι παρακάτω.
Πώς διαμορφώθηκαν οι χρεωστικές σχέσεις των κυριότερων δυνάμεων; Θα μετατρέψω τις λίρες στερλίνες σε χρυσά ρούβλια, υπολογίζοντας τη μια λίρα στερλίνα δέκα χρυσά ρούβλια. Και να τι βγαίνει: οι Ενωμένες Πολιτείες έχουν 19 δισεκατομμύρια ενεργητικό παθητικό - μηδέν. Αυτές πριν τον πόλεμο ήταν χρεοφειλέτες στην Αγγλία. Ο σ. Λεβί, στο τελευταίο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γερμανίας, στις 14 του Απρίλη 1920, πολύ σωστά ανάφερε στην εισήγησή του πως τώρα έμειναν δυο δυνάμεις στον κόσμο που δρουν ανεξάρτητα: η Αγγλία και η Αμερική. Μόνο η Αμερική είναι στον οικονομικό τομέα απόλυτα ανεξάρτητη. Πριν τον πόλεμο ήταν χρεοφειλέτης, τώρα είναι μόνο πιστωτής. Ολες οι άλλες δυνάμεις του κόσμου είναι χρεωμένες. Η Αγγλία κατάντησε στο σημείο να φτάνει το ενεργητικό της 17 δισεκατομμύρια και το παθητικό της 8 δισεκατομμύρια, δηλ. μισοέφτασε ήδη στη θέση του χρεοφειλέτη. Εκτός απ' αυτό, στο ενεργητικό της συμπεριλαμβάνονται περίπου 6 δισεκατομμύρια που της χρωστάει η Ρωσία. Τα πολεμικά αποθέματα που έφτιαχνε η Ρωσία τον καιρό του πολέμου συμπεριλαμβάνονται στο χρέος της. Τελευταία, όταν ο Κράσιν, σαν αντιπρόσωπος της ρωσικής σοβιετικής κυβέρνησης, έτυχε να συζητήσει με τον Λόυντ Τζώρτζ πάνω στο θέμα του διακανονισμού των χρεών, εξήγησε καθαρά στους επιστήμονες και στους πολιτικούς, στους ηγέτες της αγγλικής κυβέρνησης πως, αν λογαριάζουν να πάρουν και τα χρέη, τότε είναι πολύ γελασμένοι. Και την πλάνη τους αυτή την αποκάλυψε ήδη ο Αγγλος διπλωμάτης Κέινς.
Το ζήτημα φυσικά δεν είναι μονάχα, ή καλύτερα δεν είναι καθόλου, ότι η ρωσική επαναστατική κυβέρνηση δεν θέλει να πληρώσει τα χρέη. Οποιαδήποτε κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να πληρώσει, γιατί αυτά τα χρέη είναι τοκογλυφικός επιπρόσθετος λογαριασμός πάνω σ' εκείνο που 20 φορές ως τώρα πληρώθηκε, και αυτός ο ίδιος ο αστός Κέινς, που δεν συμπαθεί καθόλου το ρωσικό επαναστατικό κίνημα, λέει: «είναι ευνόητο πως αυτά τα χρέη δεν μπορεί να μπουν στο λογαριασμό».
Οσον αφορά τη Γαλλία, ο Κέινς παραθέτει τους παρακάτω αριθμούς: το ενεργητικό της ισοδυναμεί με τριάμισι δισεκατομμύρια, ενώ το παθητικό της με δεκάμισι! Και αυτή είναι η χώρα, για την οποία οι ίδιοι οι Γάλλοι έλεγαν πως είναι ο τοκογλύφος όλου του κόσμου, γιατί οι «αποταμιεύσεις» της ήταν κολοσσιαίες, η αποικιακή και η χρηματιστική καταλήστευση, που δημιούργησε το γιγάντιο κεφάλαιό της, της έδοσε τη δυνατότητα να παρέχει δισεκατομμύρια και δισεκατομμύρια δάνεια, ιδιαίτερα στη Ρωσία. Από τα δάνεια αυτά έπαιρνε τεράστια έσοδα. Και παρόλα αυτά, παρόλο που νίκησε, η Γαλλία κατάντησε να είναι χρεοφειλέτης.
Μια αμερικανική αστική πηγή, που την ανάφερε ένας κομμουνιστής, ο σύντροφος Μπράουν, στο βιβλίο του «Ποιος πρέπει να πληρώσει τα πολεμικά χρέη;» (Λειψία, 1920), καθορίζει ως εξής τη σχέση των χρεών και της εθνικής περιουσίας: στις νικήτριες χώρες, την Αγγλία και τη Γαλλία, τα χρέη αποτελούν τα 50% και πλέον όλης της εθνικής περιουσίας. Οσον αφορά την Ιταλία το ποσοστό αυτό αποτελεί τα 60-70%, όσον αφορά τη Ρωσία τα 90%, εμάς όμως, όπως ξέρετε, αυτά τα χρέη δεν μας ανησυχούν, γιατί εμείς λιγάκι νωρίτερα από την εμφάνιση του βιβλίου του Κέινς ακολουθήσαμε τη θαυμάσια συμβουλή του: ακυρώσαμε όλα τα χρέη.
Μόνο που ο Κέινς αποκαλύπτει με την ευκαιρία αυτή τη συνηθισμένη παραξενιά του φιλισταίου: συμβουλεύοντας να ακυρωθούν όλα τα χρέη, λέει πως ασφαλώς μόνο η Γαλλία θα κερδίσει, η Αγγλία ασφαλώς δεν θα χάσει πάρα πολλά, γιατί όπως και να έχουν τα πράγματα από τη Ρωσία τίποτε δεν πρόκειται να πάρουμε. αρκετά θα χάσει η Αμερική, ο Κέινς όμως υπολογίζει στην αμερικανική «γενναιοψυχία»! Στο σημείο αυτό δεν συμφωνούν οι απόψεις μας με τον Κέινς και τους άλλους μικροαστούς πασιφιστές. Νομίζουμε πως για την ακύρωση των χρεών θα αναγκαστούν να περιμένουν κάτι άλλο και να δουλέψουν σε κάποια άλλη κατεύθυνση, χωρίς να υπολογίζουν στη «γενναιοψυχία» των κυρίων καπιταλιστών.
Από τα πολύ συνοπτικά αυτά στοιχεία φαίνεται πως ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος δημιούργησε και για τις νικήτριες χώρες κατάσταση αφόρητη. Αυτό το δείχνει και η τεράστια δυσαναλογία ανάμεσα στους μισθούς εργασίας και στην ύψωση των τιμών. Το Ανώτατο Οικονομικό Συμβούλιο, που είναι ένα όργανο προστασίας του αστικού καθεστώτος όλου του κόσμου από την αναπτυσσόμενη επανάσταση, στις 8 του Μάρτη αυτού του χρόνου πήρε μια απόφαση που τελειώνει με μια έκκληση υπέρ της τάξης, της φιλεργίας και της οικονομίας, με τον όρο φυσικά ότι οι εργάτες θα παραμείνουν σκλάβοι του κεφαλαίου. Το Ανώτατο αυτό οικονομικό συμβούλιο, όργανο της Αντάντ, όργανο των καπιταλιστών όλου του κόσμου, έκανε αυτό τον απολογισμό.
Οι τιμές των προϊόντων ανέβηκαν κατά μέσο όρο στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατά 120%, ενώ το μεροκάματο αυξήθηκε εκεί μόνο κατά 100%. Στην Αγγλία οι τιμές των προϊόντων ανέβηκαν κατά 170%, ο μισθός εργασίας κατά 130%. Στη Γαλλία οι τιμές των προϊόντων κατά 300%, ο μισθός εργασίας κατά 200%. Στην Ιαπωνία οι τιμές των προϊόντων κατά 130%, ο μισθός εργασίας κατά 60% (αντιπαραβάλλω τα στοιχεία του συντρόφου Μπράουν από την μπροσούρα του που αναφέρθηκε παραπάνω και τα στοιχεία του Ανωτάτου Οικονομικού Συμβουλίου από την εφημερίδα «Τάιμς» της 10 του Μάρτη 1920).
Είναι καθαρό πως σε μια τέτια κατάσταση είναι αναπόφευκτο να μεγαλώνει η αγανάκτηση των εργατών, να δυναμώνουν οι επαναστατικές διαθέσεις και ιδέες, να φουντώνουν οι αυθόρμητες μαζικές απεργίες. Γιατί η κατάσταση των εργατών γίνεται αφόρητη. Οι εργάτες πείθονται με την πείρα τους πως οι καπιταλιστές κέρδισαν αμέτρητα πλούτη από τον πόλεμο και φορτώνουν τις δαπάνες και τα χρέη στις πλάτες των εργατών. Τελευταία μετάδοσε ο τηλέγραφος την είδηση πως η Αμερική θέλει να στείλει σε μας, στη Ρωσία, 500 ακόμη κομμουνιστές για να απαλλαγεί από τους «επικίνδυνους διαφωτιστές».
Και αν ακόμη η Αμερική μας έστελνε όχι 500, αλλά ολόκληρες 500.000 Ρώσους, Αμερικανούς, Ιάπωνες και Γάλλους «διαφωτιστές» η υπόθεση δεν θα άλλαζε, γιατί θα παρέμενε η δυσαναλογία αυτή των τιμών και για την οποία δεν μπορούν να κάνουν τίποτε. Και δεν μπορούν να κάνουν τίποτε, γιατί η ατομική ιδιοκτησία περιφρουρείται αυστηρότατα, στον τόπο τους είναι «ιερή». Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνούμε, γιατί η ατομική ιδιοκτησία των εκμεταλλευτών καταργήθηκε μόνο στη Ρωσία. Για τη δυσαναλογία αυτή των τιμών οι καπιταλιστές τίποτε δεν μπορούν να κάνουν, ενώ οι εργάτες με το παλιό μεροκάματο δεν μπορούν να ζήσουν. Ενάντια στο κακό αυτό τίποτε δεν μπορείς να κάνεις. Οποιαδήποτε παλιά μέθοδο και αν χρησιμοποιήσεις, καμιά μεμονωμένη απεργία, ούτε η κοινοβουλευτική πάλη, ούτε η ψηφοφορία μπορούν να κάνουν κάτι, γιατί η «ατομική ιδιοκτησία είναι ιερή», και οι καπιταλιστές συσσώρευσαν τόσα χρέη, ώστε όλος ο κόσμος να υποδουλωθεί σε μια χούφτα ανθρώπους. και στο μεταξύ οι συνθήκες ζωής των εργατών γίνονται όλο και περισσότερο αφόρητες. Δεν υπάρχει διέξοδος, εκτός από την κατάργηση της «ατομικής ιδιοκτησίας» των εκμεταλλευτών.
Ο σ. Λαπίνσκι στην μπροσούρα του «Η Αγγλία και η παγκόσμια επανάσταση», από την οποία το δικό μας «δελτίο του λαϊκού επιτροπάτου εξωτερικών» πήρε το Φλεβάρη του 1920 και δημοσίευσε πολύτιμα στοιχεία, αναφέρει πως οι εξαγωγικές τιμές του κάρβουνου στην Αγγλία ήταν δυο φορές μεγαλύτερες απ' ό,τι πρόβλεπαν οι επίσημοι βιομηχανικοί κύκλοι.
Στο Λάνκασαϊρ τα πράγματα έφτασαν στο σημείο, ώστε η αξία των μετοχών να ανέβει κατά 400%. Τα έσοδα των τραπεζών φτάνουν το λιγότερο στα 40-50%, πρέπει μάλιστα να σημειώσουμε πως κατά τον καθορισμό των εσόδων των τραπεζών όλοι οι τραπεζικοί παράγοντες ξέρουν να καταχωρούν τη μερίδα του λέοντος των εσόδων μυστικά, με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη λέγεται έσοδο, αλλά να σκεπάζεται με τη μορφή των αμοιβών, των ποσοστών κτλ. συνεπώς, και εδώ τα αναμφισβήτητα οικονομικά γεγονότα αποδείχνουν πως ο πλούτος μιας μικρής χούφτας ανθρώπων μεγάλωσε αφάνταστα, η πρωτάκουστη πολυτέλεια ξεπερνάει κάθε όριο, ενώ ταυτόχρονα η φτώχεια της εργατικής τάξης όλο και μεγαλώνει. Ιδιαίτερα πρέπει να τονίσουμε και το γεγονός που εξαιρετικά έντονα το υπογράμμισε ο σ. Λεβί στην εισήγηση που αναφέραμε παραπάνω: την αλλαγή της αξίας των νομισμάτων. Τα νομίσματα υποτιμήθηκαν παντού λόγω των χρεών, της έκδοσης χαρτονομίσματος κτλ. Η ίδια ακριβώς αστική πηγή που ανάφερα ήδη, και συγκεκριμένα η δήλωση του Ανωτάτου Οικονομικού Συμβουλίου της 8 του Μάρτη 1920 κάνει τον υπολογισμό πως στην Αγγλία η υποτίμηση της αξίας του νομίσματος σε σχέση με το δολάριο ανέρχεται πάνω-κάτω στο ένα τρίτο, στη Γαλλία και στην Ιταλία στα δύο τρίτα και στη Γερμανία φτάνει στα 96%.
Το γεγονός αυτό δείχνει πως ο «μηχανισμός» της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας διαλύεται τελείως. Οι εμπορικές σχέσεις πάνω στις οποίες στηρίζεται στις συνθήκες του καπιταλισμού η προμήθεια πρώτων υλών και η πούληση των προϊόντων είναι αδύνατο να συνεχιστούν - δεν μπορεί προπαντός να συνεχιστούν πάνω στη βάση της υποταγής μιας ολόκληρης σειράς χωρών σε μια χώρα - λόγω της αλλαγής της αξίας των νομισμάτων. Καμιά χώρα, ακόμη και η πιο πλούσια, δεν μπορεί να υπάρχει και δεν μπορεί να εμπορεύεται, γιατί δεν μπορεί να πουλάει τα προϊόντα της, δεν μπορεί να προμηθεύεται πρώτες ύλες.
Και έτσι προκύπτει πως και η πιο πλούσια χώρα, η Αμερική, στην οποία υποτάσσονται όλες οι χώρες, δεν μπορεί να αγοράζει και να πουλάει. Και ο ίδιος ο Κέινς, που είδε πάρα πολλά στις διαπραγματεύσεις των Βερσαλλιών, υποχρεώθηκε να ομολογήσει αυτή την αδυναμία, παρόλη την ακλόνητη απόφασή του να υπερασπίσει τον καπιταλισμό, παρόλο του το μίσος ενάντια στον μπολσεβικισμό. Και με την ευκαιρία αυτή έχω να πω ότι δεν πιστεύω να υπάρχει έστω και μια κομμουνιστική ή γενικά επαναστατική προκήρυξη που να μπορεί να συγκριθεί σε δύναμη με τις σελίδες του Κέινς, όπου αυτός περιγράφει τον Ουίλσων και τον «ουιλσωνισμό» στην πράξη. Ο Ουίλσων ήταν το είδωλο των μικροαστών και των πασιφιστών σαν τον Κέινς και μια σειρά ήρωες της ΙΙ Διεθνούς (ακόμη και της «δυόμισι» Διεθνούς), που υποκλίνονταν μπροστά στα «14 σημεία» και έγραφαν ακόμη και «επιστημονικά» βιβλία για τις «ρίζες» της πολιτικής του Ουίλσων, ελπίζοντας πως ο Ουίλσων θα σώσει την «κοινωνική ειρήνη», θα συμφιλιώσει τους εκμεταλλευτές με τους εκμεταλλευόμενους, θα κάνει κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Ο Κέινς αποκάλυψε με τρόπο ανάγλυφο πως ο Ουίλσων αποδείχτηκε ένας ηλίθιος, και ότι όλες αυτές οι αυταπάτες διαλύθηκαν σαν καπνός στην πρώτη επαφή με την επιχειρηματική, στενά πρακτική, εμπορική πολιτική του κεφαλαίου, που εκπροσωπείται από τους κυρίους Κλεμανσώ και Λόυντ Τζωρτζ. Οι εργατικές μάζες βλέπουν τώρα όλο και καθαρότερα από την πείρα της ζωής τους, και οι χωμένοι στα βιβλία επιστήμονες θα μπορούσαν να δουν έστω και από το βιβλίο του Κέινς, πως οι «ρίζες» της πολιτικής του Ουίλσων περιορίζονται στην παπαδίστικη βλακεία, στη μικροαστική φρασεολογία και στην πλήρη άγνοια της ταξικής πάλης.
Εξαιτίας όλων αυτών ξεπηδούν τελείως αναπόφευκτα και φυσιολογικά δυο όροι, δυο θεμελιακές θέσεις. Από το ένα μέρος, μεγάλωσε σε αφάνταστο βαθμό η φτώχεια και η εξαθλίωση των μαζών και πρώτ' απ' όλα των 1.250 εκατομμυρίων ανθρώπων, δηλ. του 70% του πληθυσμού όλης της Γης. Πρόκειται για τις αποικιακές και εξαρτημένες χώρες με πληθυσμό χωρίς νομικά δικαιώματα, χώρες για τις οποίες «δόθηκε εντολή» στους χρηματιστές ληστές. Και εκτός απ' αυτό, τη σκλαβιά των ηττημένων χωρών την κατοχύρωσε η συνθήκη των Βερσαλλιών και οι μυστικές συμφωνίες που υπάρχουν σχετικά με τη Ρωσία, οι οποίες, είναι αλήθεια, έχουν κάποτε τόση αντικειμενική ισχύ, όση και τα χαρτιά πάνω στα οποία γράφτηκε πως εμείς οφείλουμε τόσα δισεκατομμύρια. Εχουμε στην παγκόσμια ιστορία την πρώτη περίπτωση νομικής κατοχύρωσης της καταλήστευσης, της σκλαβιάς, της εξάρτησης, της φτώχειας και της πείνας 1.250 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Από το άλλο μέρος, στην κάθε πιστώτρια χώρα οι εργάτες βρέθηκαν σε αφόρητη κατάσταση. Ο πόλεμος έχει οξύνει σε αφάνταστο βαθμό όλες τις καπιταλιστικές αντιθέσεις και σ' αυτό βρίσκεται η πηγή του βαθύτατου επαναστατικού αναβρασμού που μεγαλώνει, γιατί οι άνθρωποι τον καιρό του πολέμου βρέθηκαν κάτω από τις συνθήκες της στρατιωτικής πειθαρχίας, ρίχτηκαν στο θάνατο ή βρέθηκαν κάτω από την άμεση απειλή των στρατοδικείων. Οι συνθήκες του πολέμου δεν έδιναν τη δυνατότητα να δουν την οικονομική πραγματικότητα. Οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι παπάδες, όλος ο Τύπος εξυμνούσαν τον πόλεμο και μόνο τον πόλεμο. Τώρα που ο πόλεμος τέλειωσε, άρχισαν οι αποκαλύψεις. Ξεσκεπάστηκε ο γερμανικός ιμπεριαλισμός μαζί με την ειρήνη του Μπρεστ-Λιτόβσκ. Ξεσκεπάστηκε η ειρήνη των Βερσαλλιών, που έπρεπε να είναι η νίκη του ιμπεριαλισμού, ενώ αποδείχτηκε πως είναι η ήττα του.

Το παράδειγμα του Κέινς δείχνει, ανάμεσα στ' άλλα, πως δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, προερχόμενοι από τη μικροαστική τάξη, από τους διανοούμενους, από τους ανθρώπους που απλώς είναι κάπως αναπτυγμένοι και γραμματισμένοι στην Ευρώπη και στην Αμερική, αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο που ακολούθησε ο Κέινς, ο οποίος παραιτήθηκε και πέταξε στα μούτρα της κυβέρνησής του το βιβλίο που ξεσκεπάζει την κυβέρνηση αυτή. Ο Κέινς έδειξε τι γίνεται και τι θα γίνει στη συνείδηση χιλιάδων και εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, όταν θα καταλάβουν πώς όλοι οι λόγοι για τον «πόλεμο υπέρ τής ελευθερίας» κτλ. ήταν καθαρή απάτη, πως στην πραγματικότητα θησαύρισε μόνο ένας ασήμαντος αριθμός, ενώ οι υπόλοιποι καταστράφηκαν και υποδουλώθηκαν. Εξάλλου, ο αστός Κέινς λέει πως οι Αγγλοι για να σώσουν τη ζωή τους, για να σώσουν την αγγλική οικονομία πρέπει να πετύχουν την επανάληψη ελεύθερων εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στη Γερμανία και στη Ρωσία! Και με ποιο τρόπο μπορούν να το πετύχουν αυτό; Με την ακύρωση όλων των χρεών, όπως προτείνει ο Κέινς! Η ιδέα αυτή δεν είναι μόνο ιδέα του οικονομολόγου επιστήμονα Κέινς. Στην ιδέα αυτή κατέληξαν και θα καταλήξουν εκατομμύρια. Και εκατομμύρια άνθρωποι ακούν τους αστούς οικονομολόγους να λένε πως δεν υπάρχει άλλη διέξοδος εκτός από την ακύρωση των χρεών, και γι' αυτό «ας είναι καταραμένοι οι μπολσεβίκοι» (που ακύρωσαν τα χρέη) και ελάτε να απευθυνθούμε στη «γενναιοψυχία» της Αμερικής!! - Νομίζω πως θα έπρεπε εξ' ονόματος του συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς να στείλουμε ένα ευχαριστήριο σ' αυτούς τους οικονομολόγους-προπαγανδιστές υπέρ του μπολσεβικισμού.
Εφόσον, από το ένα μέρος, η οικονομική κατάσταση των μαζών κατάντησε αφόρητη, εφόσον, από το άλλο μέρος, μέσα στην ελάχιστη μειοψηφία των πανίσχυρων νικητριών - χωρών άρχισε να δυναμώνει η αποσύνθεση που περιγράφει ο Κέινς, τότε βρισκόμαστε μπροστά ακριβώς στην ανάπτυξη και των δυο όρων της παγκόσμιας επανάστασης.
Τώρα έχουμε μπροστά μας μια πιο ολοκληρωμένη κάπως εικόνα όλου του κόσμου. Ξέρουμε τι σημαίνει να εξαρτώνται από μια χούφτα πλούσιους 1.250 εκατομμύρια άνθρωποι που η ζωή τους κατάντησε αφόρητη. Από το άλλο μέρος, όταν παρουσίασαν στους λαούς τη συμφωνία της κοινωνίας των εθνών, σύμφωνα με την οποία η κοινωνία των εθνών διακηρύσσει πως σταμάτησε τον πόλεμο και από τώρα και πέρα δε θα επιτρέψει σε κανέναν να παραβιάσει την ειρήνη, όταν η συμφωνία αυτή, σαν η τελευταία ελπίδα των εργαζόμενων μαζών όλου του κόσμου, μπήκε σε ισχύ, αποδείχτηκε τεράστια νίκη για μας. Προτού ακόμη μπει σε ισχύ, έλεγαν: δεν μπορεί μια χώρα σαν τη Γερμανία να μην μπει κάτω από ειδικές συνθήκες· όταν θα γίνει η συμφωνία, θα δείτε πόσο καλά θα πάνε τα πράγματα. Και όταν δημοσιεύτηκε η συμφωνία, οι λυσσαλέοι εχθροί του μπολσεβικισμού υποχρεώθηκαν να την αποκηρύξουν! Οταν η συμφωνία μπήκε σε ισχύ, έβαλαν μια ελάχιστη ομάδα από τις πλούσιες χώρες, αυτή τη «μεγάλη τετράδα» - τον Κλεμανσώ, τον Λόυντ Τζωρτζ, τον Ορλάνδο και τον Ουίλσων να καθιερώσουν νέες σχέσεις! Οταν έβαλαν σε ενέργεια τη μηχανή της συμφωνίας, η μηχανή έφερε την ολοκληρωτική αποσύνθεση!
Αυτό το είδαμε στους πολέμους ενάντια στη Ρωσία. Η αδύνατη, η κατεστραμμένη, η τσακισμένη Ρωσία, η πιο καθυστερημένη χώρα παλεύει ενάντια σε όλα τα έθνη, ενάντια στη συμμαχία των πλούσιων, των ισχυρών δυνάμεων που κυριαρχούν πάνω σε όλη τη Γη, και βγαίνει νικήτρια. Δεν μπορούσαμε να αντιπαραθέσουμε έστω και κάπως ίσες δυνάμεις, και όμως βγήκαμε νικητές. Γιατί; Γιατί ανάμεσά τους δεν υπήρχε ούτε ίχνος ενότητας, γιατί η μια δύναμη ενεργούσε ενάντια στην άλλη. Η Γαλλία ήθελε να της πληρώσει η Ρωσία τα χρέη και να είναι μια απειλητική δύναμη ενάντια στη Γερμανία· η Αγγλία ήθελε το μοίρασμα της Ρωσίας, η Αγγλία προσπαθούσε να αρπάξει τα πετρέλαια του Μπακού και να κλείσει συμφωνία με τα ακρινά κράτη της Ρωσίας. Και στα επίσημα αγγλικά ντοκουμέντα υπάρχει ένα βιβλίο, όπου απαριθμούνται με εξαιρετική ευσυνειδησία όλα τα κράτη (14 τον αριθμό) που υποσχέθηκαν πριν από ένα εξάμηνο, το Δεκέμβρη του 1919, να καταλάβουν τη Μόσχα και την Πετρούπολη. Πάνω στα κράτη αυτά η Αγγλία στήριζε την πολιτική της, τους έδινε εκατομμύρια και εκατομμύρια δάνεια. Τώρα όμως όλοι αυτοί οι υπολογισμοί χρεοκόπησαν και όλα τα δάνεια πάνε περίπατο.
Να ποια είναι η κατάσταση που δημιούργησε η Κοινωνία των Εθνών. Η κάθε μέρα ύπαρξης αυτής της συνθήκης είναι η καλύτερη προπαγάνδα υπέρ του μπολσεβικισμού. Γιατί οι πιο ισχυροί οπαδοί της καπιταλιστικής «τάξης πραγμάτων» δείχνουν πως σε κάθε ζήτημα βάζουν τρικλοποδιές ο ένας στον άλλο. Για το μοίρασμα της Τουρκίας, της Περσίας, της Μεσοποταμίας, της Κίνας τρώγονται λυσσαλέα η Ιαπωνία, η Αγγλία, η Αμερική και η Γαλλία. Ο αστικός Τύπος αυτών των χωρών είναι γεμάτος από τις πιο λυσσαλέες επιθέσεις, από την πιο μανιασμένη αρθρογραφία ενάντια στους «συνεταίρους» τους, γιατί αρπάζουν τη λεία από το στόμα τους. Βλέπουμε απόλυτη αποσύνθεση στην κορυφή αυτής της χούφτας των μετρημένων στα δάχτυλα του χεριού πλουσιότατων χωρών. Τα 1.250 εκατομμύρια των ανθρώπων δεν μπορούν να ζουν υποδουλωμένα, όπως το θέλει ο «προηγμένος» και πολιτισμένος καπιταλισμός, και αυτά τα εκατομμύρια αποτελούν βλέπετε τα 70% του πληθυσμού της Γης. Και η μηδαμινότατη χούφτα των πλουσιότατων δυνάμεων, η Αγγλία, η Αμερική, η Ιαπωνία (η Ιαπωνία είχε τη δυνατότητα να ληστέψει τις ανατολικές, ασιατικές χώρες, όμως καμιά αυτοτελή οικονομική και στρατιωτική δύναμη δεν μπορεί να έχει, χωρίς την υποστήριξη άλλης χώρας), οι 2-3 αυτές χώρες δεν είναι σε θέση να ρυθμίσουν τις οικονομικές τους σχέσεις και κατευθύνουν την πολιτική τους στο τορπίλισμα της πολιτικής των κρατών που είναι μέλη και συνεταίροι τους στην Κοινωνία των Εθνών. Από δω πηγάζει η παγκόσμια κρίση. Και οι οικονομικές αυτές ρίζες της κρίσης αποτελούν τη βασική αιτία που εξηγεί, γιατί η Κομμουνιστική Διεθνής σημειώνει λαμπρές επιτυχίες.
Σύντροφοι! Τώρα πλησιάσαμε στο ζήτημα της επαναστατικής κρίσης, που αποτελεί τη βάση της επαναστατικής μας δράσης. Και εδώ πρέπει πρώτα πρώτα να σημειώσουμε δυο διαδομένα λάθη. Από το ένα μέρος, οι αστοί οικονομολόγοι παρουσιάζουν αυτή την κρίση σαν μια απλή «αναταραχή», σύμφωνα με τη λεπτή έκφραση των Αγγλων. Από το άλλο μέρος, οι επαναστάτες προσπαθούν μερικές φορές να αποδείξουν πως η κρίση δεν έχει καμιά διέξοδο.
Αυτό είναι λάθος. Τελείως αδιέξοδες καταστάσεις δεν υπάρχουν. Η αστική τάξη ενεργεί σαν ληστής που αποθρασύνθηκε και έχασε το λογικό του, κάνει βλακείες πάνω στις βλακείες, οξύνοντας την κατάσταση, επιταχύνοντας το χαμό της. Ολα αυτά είναι σωστά. Δεν μπορεί όμως «να αποδείξουμε» πως δεν υπάρχει καμιά απολύτως δυνατότητα να αποκοιμίσει κάποια μειοψηφία εκμεταλλευομένων με κάποιες υποχωρήσεις, να πνίξει κάποιο κίνημα η εξέγερση κάποιας μερίδας καταπιεζομένων και εκμεταλλευομένων. Η προσπάθεια να αποδείξουμε από τα πριν πως δεν υπάρχει «καμιά» διέξοδος θα ήταν μια ανόητη στενοκεφαλιά η ένα παιχνίδι με τις έννοιες και τα λογάκια. Στο ζήτημα αυτό και σε άλλα παρόμοια μόνο η πρακτική μπορεί να αποτελέσει πραγματική «απόδειξη». Το αστικό καθεστώς περνάει σε όλο τον κόσμο μεγάλη επαναστατική κρίση. Η πράξη των επαναστατικών κομμάτων πρέπει «να αποδείξει» τώρα πως αυτά έχουν αρκετή συνειδητότητα, οργανωτική ικανότητα, σύνδεση με τις εκμεταλλευόμενες μάζες, αποφασιστικότητα, δεξιοτεχνία για να εκμεταλλευτούν αυτή την κρίση για μια επιτυχημένη και νικηφόρα επανάσταση.
Και για την προετοιμασία αυτής της «απόδειξης» συγκεντρωθήκαμε, κυρίως, στο σημερινό συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Σαν ένα παράδειγμα που δείχνει σε ποιο βαθμό κυριαρχεί ακόμη ο οπορτουνισμός μέσα στα κόμματα που επιθυμούν να προσχωρήσουν στην ΙΙΙ Διεθνή, πόσο μακριά βρίσκεται ακόμη η δουλιά μερικών κομμάτων από την προετοιμασία της επαναστατικής τάξης να εκμεταλλευτεί την επαναστατική κρίση, θα αναφερθώ στον Ράμσεϋ Μακντόναλντ, τον αρχηγό του αγγλικού «Ανεξάρτητου Εργατικού κόμματος». Στο βιβλίο του «Κοινοβούλιο και επανάσταση», που αφιερώνεται στα βασικά ακριβώς ζητήματα που απασχολούν και μας τώρα, ο Μακντόναλντ περιγράφει την κατάσταση πάνω - κάτω με το πνεύμα των αστών πασιφιστών. Παραδέχεται πως υπάρχει επαναστατική κρίση, πως οι επαναστατικές διαθέσεις μεγαλώνουν, πως οι εργατικές μάζες συμπαθούν τη Σοβιετική εξουσία και τη δικτατορία του προλεταριάτου (σημειώστε πως πρόκειται για την Αγγλία), πως η δικτατορία του προλεταριάτου είναι καλύτερη από τη σημερινή δικτατορία της αγγλικής αστικής τάξης.
Ο Μακντόναλντ όμως παραμένει πέρα για πέρα ένας αστός πασιφιστής και συνθηκολόγος, ένας μικροαστός που ονειρεύεται μια εξωταξική κυβέρνηση. Ο Μακντόναλντ παραδέχεται την ταξική πάλη μόνο σαν «περιγραφικό γεγονός», όπως κάνουν όλοι οι ψεύτες, οι σοφιστές και οι σχολαστικοί δάσκαλοι της αστικής τάξης. Ο Μακντόναλντ αποσιωπά την πείρα του Κερένσκι και των μενσεβίκων και εσέρων της Ρωσίας, την παρόμοια πείρα της Ουγγαρίας, της Γερμανίας κτλ. σχετικά με τη δημιουργία «δημοκρατικής» και δήθεν εξωταξικής κυβέρνησης. Ο Μακντόναλντ αποκοιμίζει το κόμμα του και τους εργάτες εκείνους που έχουν το ατύχημα να παίρνουν αυτό τον αστό για σοσιαλιστή και το Φιλισταίο αυτό για ηγέτη, με τα λόγια: «εμείς ξέρουμε πως αυτή (δηλ. η επαναστατική κρίση, ο επαναστατικός αναβρασμός) θα περάσει, θα καταλαγιάσει». Ο πόλεμος, λέει, προκάλεσε αναπόφευκτα κρίση, μετά τον πόλεμο όμως, αν και όχι αμέσως, «όλα θα καταλαγιάσουν»!
Και αυτά τα γράφει ένας άνθρωπος, που είναι αρχηγός ενός κόμματος, το όποιο επιθυμεί να προσχωρήσει στη ΙΙ Διεθνή. Εχουμε εδώ ένα σπάνιο σε ειλικρίνεια και γι' αυτό εξαιρετικά πολύτιμο ξεσκέπασμα αυτού που παρατηρείται αρκετά συχνά στις κορυφές του γαλλικού σοσιαλιστικού κόμματος και του γερμανικού Ανεξάρτητου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος και συγκεκριμένα: όχι μόνο ανικανότητα, αλλά και απροθυμία να εκμεταλλευτούν με την επαναστατική έννοια την επαναστατική κρίση, με άλλα λόγια και ανικανότητα και απροθυμία να κάνουν πραγματικά επαναστατική προετοιμασία του κόμματος και της τάξης για τη δικτατορία του προλεταριάτου.
Αυτό είναι το βασικό κακό που έχουν πολλά, πάρα πολλά κόμματα, τα οποία αποχωρούν τώρα από τη ΙΙ Διεθνή. Και γι' αυτό ακριβώς στις θέσεις αυτές που πρότεινα στο σημερινό συνέδριο, στέκομαι κυρίως στον όσο το δυνατό πιο συγκεκριμένο και ακριβή καθορισμό των καθηκόντων προετοιμασίας για τη δικτατορία του προλεταριάτου.
Ενα παράδειγμα ακόμη. Τελευταία βγήκε ένα νέο βιβλίο ενάντια στον μπολσεβικισμό. Τέτοια βιβλία βγαίνουν τώρα στην Ευρώπη και στην Αμερική πάρα πολλά, και όσο περισσότερα βιβλία βγαίνουν ενάντια στον μπολσεβικισμό, τόσο πιο πολύ και πιο γρήγορα μεγαλώνουν οι συμπάθειες των μαζών προς αυτόν. Εχω υπόψη μου το βιβλίο του Οττο Μπάουερ: «Μπολσεβικισμός ή σοσιαλδημοκρατία;». Το βιβλίο αυτό δείχνει παραστατικά για τους Γερμανούς τι πράγμα είναι ο μενσεβικισμός, που τον επαίσχυντο ρόλο του στη ρωσική επανάσταση τον κατάλαβαν αρκετά καλά οι εργάτες όλων των χωρών. Ο Οττο Μπάουερ έγραψε έναν εντελώς μενσεβίκικο λίβελο, αν και απόκρυψε τη συμπάθειά του προς το μενσεβικισμό. Τώρα όμως τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Αμερική πρέπει να μάθουν επακριβέστερα τι είναι ο μενσεβικισμός, γιατί αποτελεί κοινή έννοια για όλα τα δήθεν σοσιαλιστικά, σοσιαλδημοκρατικά κτλ. ρεύματα, που είναι εχθρικά προς τον μπολσεβικισμό. Για μας, τους Ρώσους, θα ήταν ανιαρό να γράψουμε για την Ευρώπη τι είναι ο μενσεβικισμός. Ο Οττο Μπάουερ το έδειξε αυτό πραγματικά στο βιβλίο του, κι εμείς ευχαριστούμε προκαταβολικά τους αστούς και οπορτουνιστές εκδότες που θα το εκδώσουν και θα το μεταφράσουν σε διάφορες γλώσσες. Το βιβλίο του Μπάουερ θα είναι ένα ωφέλιμο, αν και ιδιόμορφο συμπλήρωμα των εγχειριδίων του κομμουνισμού. Πάρτε οποιαδήποτε παράγραφο, οποιονδήποτε συλλογισμό του Οττο Μπάουερ και δείξτε πού βρίσκεται εδώ ο μενσεβικισμός, πού βρίσκονται εδώ οι ρίζες των απόψεων που οδηγούν στην πρακτική των προδοτών του σοσιαλισμού, των φίλων του Κερένσκι, του Σάιντεμαν κτλ. Ενα τέτοιο πρόβλημα θα μπορούσαμε με όφελος και επιτυχία να το προτείνουμε στις «εξετάσεις» για να ελέγξουμε, αν αφομοιώθηκε ο κομμουνισμός. Αν δεν μπορείτε να λύσετε αυτό το πρόβλημα, δεν είστε ακόμη κομμουνιστές και καλύτερα είναι να μην μπείτε στο Κομμουνιστικό Κόμμα.
Ο Οττο Μπάουερ διατύπωσε θαυμάσια όλη την ουσία των απόψεων του παγκόσμιου οπορτουνισμού με μια φράση για την οποία, αν είχαμε ελευθερία δράσης στη Βιέννη, θα έπρεπε να του στήσουμε μνημείο τον καιρό που βρίσκεται ακόμη στη ζωή. Η χρησιμοποίηση βίας στην ταξική πάλη των σύγχρονων δημοκρατιών - αποφθέγγεται ο Οττο Μπάουερ - θα ήταν «βία πάνω στους κοινωνικούς παράγοντες της δύναμης».
Θα βρείτε ίσως πως αυτό αντηχεί παράξενα και ακατανόητα; Ορίστε ένα παράδειγμα που δείχνει πού κατάντησαν το μαρξισμό, σε τι βαθμό χυδαιότητας και υπεράσπισης των εκμεταλλευτών μπορεί να οδηγηθεί η πιο επαναστατική θεωρία. Χρειάζεται η γερμανική ποικιλία του μικροαστισμού για να έχετε τη «θεωρία» ότι οι «κοινωνικοί παράγοντες της δύναμης» σημαίνουν τον αριθμό, το βαθμό οργάνωσης, τη θέση στο προτσές της παραγωγής και της διανομής, τη δραστηριότητα και τη μόρφωση. Αν ο εργάτης γης στο χωριό, ο εργάτης στην πόλη ασκεί επαναστατική βία ενάντια στον τσιφλικά ή τον καπιταλιστή, αυτό δε σημαίνει καθόλου δικτατορία του προλεταριάτου, δε σημαίνει καθόλου βία ενάντια στους εκμεταλλευτές και τους καταπιεστές του λαού. Καθόλου. Αυτό είναι «βία πάνω στους κοινωνικούς παράγοντες της δύναμης».
Ισως το παράδειγμά μου να ήταν λίγο χιουμοριστικό. Τέτοια όμως είναι πια η φύση του σημερινού οπορτουνισμού, ώστε η πάλη του ενάντια στον μπολσεβικισμό να μετατρέπεται σε έργο χιουμοριστικό. Να προσελκυστεί η εργατική τάξη, το κάθε σκεπτόμενο στοιχείο της, στην πάλη ανάμεσα στο διεθνή μενσεβικισμό (των Μακντόναλντ, Ο. Μπάουερ και σία) και στον μπολσεβικισμό - είναι για την Ευρώπη και την Αμερική το πιο ωφέλιμο και το πιο επιτακτικό πράγμα.
Εδώ πρέπει να βάλουμε το ερώτημα: πώς εξηγείται η σταθερότητα των ρευμάτων αυτών στην Ευρώπη και γιατί ο οπορτουνισμός αυτός στη δυτική Ευρώπη είναι ισχυρότερος απ' ό,τι είναι στη χώρα μας; Γιατί οι προηγμένες χώρες δημιούργησαν και δημιουργούν τον πολιτισμό τους χάρη στη δυνατότητα που έχουν να ζουν σε βάρος ενός δισεκατομμυρίου καταπιεζόμενων ανθρώπων. Γιατί οι καπιταλιστές αυτών των χωρών εισπράττουν πολύ περισσότερα απ' ό,τι θα μπορούσαν να εισπράξουν σαν κέρδος από τη ληστεία των εργατών της χώρας τους.
Πριν τον πόλεμο υπολόγιζαν πως οι τρεις πλουσιότερες χώρες, η Αγγλία, η Γαλλία και η Γερμανία, μόνο από την εξαγωγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, χωρίς να υπολογιστούν τα άλλα έσοδά τους, είχαν έσοδα 8-10 δισεκατομμύρια φράγκα το χρόνο.
Εννοείται πως από το θαυμάσιο αυτό ποσό μπορεί κανείς να ρίξει έστω και μισό δισεκατομμύριο για ελεημοσύνη στους εργατικούς ηγέτες, στην εργατική αριστοκρατία, για κάθε λογής εξαγορές. Και όλη η υπόθεση καταλήγει ακριβώς στην εξαγορά. Αυτό γίνεται με χίλιους δυο τρόπους: με το ανέβασμα του πολιτισμού στα πιο μεγάλα κέντρα, με τη δημιουργία εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, με τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων για τους ηγέτες των συνεταιρισμών, για τους ηγέτες των τρέιντ-γιούνιον, για τους κοινοβουλευτικούς ηγέτες. Αυτό όμως γίνεται παντού, όπου υπάρχουν σύγχρονες πολιτισμένες καπιταλιστικές σχέσεις. Και τα δισεκατομμύρια αυτά των υπερκερδών αποτελούν την οικονομική βάση πάνω στην οποία στηρίζεται ο οπορτουνισμός μέσα στο εργατικό κίνημα. Στην Αμερική, στην Αγγλία, στη Γαλλία παρατηρούμε ένα ασύγκριτα πιο μεγάλο πείσμα των οπορτουνιστών ηγετών, των κορυφών της εργατικής τάξης, της εργατικής αριστοκρατίας· προβάλλουν πιο ισχυρή αντίσταση στο κομμουνιστικό κίνημα και γι' αυτό πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για το ότι η απαλλαγή των εργατικών κομμάτων της Ευρώπης και της Αμερικής από την αρρώστια αυτή θα γίνει δυσκολότερα απ' ό,τι έγινε σε μας. Ξέρουμε πως από τότε που έχει ιδρυθεί η ΙΙΙ Διεθνής είχαμε τεράστιες επιτυχίες στη θεραπεία αυτής της αρρώστιας, δε φτάσαμε όμως ακόμη στην οριστική εξαφάνισή της: το ξεκαθάρισμα των εργατικών κομμάτων, των επαναστατικών κομμάτων του προλεταριάτου όλου του κόσμου από την αστική επιρροή, από τους οπορτουνιστές που βρίσκονται στους κόλπους τους απέχει ακόμη πολύ από το να έχει τελειώσει.
Δεν θα μιλήσω για το συγκεκριμένο τρόπο εφαρμογής αυτού του έργου. Γι' αυτό γίνεται λόγος στις θέσεις μου που δημοσιεύτηκαν. Η δουλιά μου είναι να δείξω εδώ τις βαθιές οικονομικές ρίζες αυτού του φαινομένου. Η αρρώστια αυτή παρατάθηκε, η θεραπεία της τράβηξε περισσότερο απ' ό,τι μπορούσαν να ελπίζουν οι αισιόδοξοι. Ο οπορτουνισμός είναι ο κυριότερος εχθρός μας. Ο οπορτουνισμός στις κορυφές της εργατικής τάξης δεν είναι προλεταριακός σοσιαλισμός, αλλά αστικός. Η πράξη απόδειξε πως οι παράγοντες του εργατικού κινήματος που ανήκουν στο οπορτουνιστικό ρεύμα είναι καλύτεροι υπερασπιστές της αστικής τάξης, παρά οι ίδιοι οι αστοί. Χωρίς την καθοδήγηση των εργατών απ' αυτούς η αστική τάξη δεν θα μπορούσε να σταθεί. Αυτό δεν το αποδείχνει μόνο η ιστορία του καθεστώτος Κερένσκι στη Ρωσία, αυτό το αποδείχνει και η ρεπουμπλικανική δημοκρατία στη Γερμανία με επικεφαλής τη σοσιαλδημοκρατική κυβέρνησή της, το αποδείχνει η στάση του Αλμπέρ Τομά στην αστική κυβέρνησή του. Αυτό το αποδείχνει η ανάλογη πείρα της Αγγλίας και των Ενωμένων Πολιτειών. Εδώ βρίσκεται ο κυριότερος εχθρός μας και τον εχθρό αυτό πρέπει να τον νικήσουμε. Πρέπει να φύγουμε από το συνέδριο με τη σταθερή απόφαση να φέρουμε σε πέρας αυτή την πάλη μέσα σε όλα τα κόμματα. αυτό είναι το κυριότερο καθήκον μας.
Σε σύγκριση με το καθήκον αυτό, η διόρθωση των λαθών του «αριστερού» ρεύματος μέσα στον κομμουνισμό θα είναι ένα καθήκον εύκολο. Σε μια ολόκληρη σειρά χώρες παρατηρούμε έναν αντικοινοβουλευτισμό, που δεν τον μεταφέρουν τόσο τα στοιχεία που προέρχονται από τη μικροαστική τάξη, όσο τον υποστηρίζουν μερικά πρωτοπόρα τμήματα του προλεταριάτου, ξεκινώντας από το μίσος ενάντια στον παλιό κοινοβουλευτισμό, από το δικαιολογημένο, το σωστό, το απαραίτητο μίσος ενάντια στη στάση των κοινοβουλευτικών παραγόντων της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, όλων των χωρών. Πρέπει να δώσουμε καθοδηγητικές οδηγίες από μέρους της Κομμουνιστικής Διεθνούς, να κάνουμε τους συντρόφους να δουν από πιο κοντά και πιο καλά τη ρωσική πείρα, τη σημασία που έχει ένα πραγματικό προλεταριακό πολιτικό κόμμα. Η δουλιά μας θα συνίσταται στην εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος. Και η πάλη ενάντια στα λάθη αυτά του προλεταριακού κινήματος, ενάντια στις αδυναμίες αυτές θα είναι χίλιες φορές ευκολότερη από την πάλη ενάντια στην αστική τάξη, που εισχωρεί με τη μορφή των ρεφορμιστών στα παλιά κόμματα της ΙΙ Διεθνούς και δίνει σε όλη τη δουλιά τους ένα πνεύμα όχι προλεταριακό, αλλά αστικό.
Σύντροφοι, κλείνοντας, θα μιλήσω για μια ακόμη πλευρά του ζητήματος. Εδώ ο σύντροφος πρόεδρος είπε πως το συνέδριο αξίζει να ονομαστεί παγκόσμιο. Νομίζω πώς έχει δίκιο, κυρίως επειδή έχουμε εδώ αρκετούς αντιπροσώπους του επαναστατικού κινήματος των αποικιακών, των καθυστερημένων χωρών. Αυτό είναι μόνο μια μικρή αρχή, το σπουδαίο όμως είναι πώς έγινε πια αυτή η αρχή. Η ένωση των επαναστατών προλεταρίων των καπιταλιστικών, των προηγμένων χωρών με τις επαναστατικές μάζες εκείνων των χωρών που δεν έχουν είτε σχεδόν δεν έχουν προλεταριάτο, με τις καταπιεζόμενες μάζες των αποικιακών, των ανατολικών χωρών, η ένωση αυτή γίνεται στο σημερινό συνέδριο. Και από μας εξαρτάται - και είμαι βέβαιος πως θα το πετύχουμε αυτό - η ένωση αυτή να εδραιωθεί. Ο παγκόσμιος ιμπεριαλισμός πρέπει να καταρρεύσει, όταν η επαναστατική έφοδος των εκμεταλλευόμενων και καταπιεζόμενων εργατών μέσα σε κάθε χώρα, υπερνικώντας την αντίσταση των μικροαστικών στοιχείων και την επιρροή της μηδαμινής κορυφής που αποτελεί η εργατική αριστοκρατία, θα συνενωθεί με την επαναστατική έφοδο των εκατοντάδων εκατομμυρίων της ανθρωπότητας, που ως τώρα στέκονταν έξω από την ιστορία, θεωρούνταν απλώς σαν αντικείμενό της.
Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος βοήθησε την επανάσταση, η αστική τάξη απόσπασε στρατιώτες από τις αποικίες, από τις καθυστερημένες χώρες, από εγκαταλειμμένες στο έλεος της τύχης γωνιές για να τους ρίξει στον ιμπεριαλιστικό αυτό πόλεμο. Η αγγλική αστική τάξη προσπαθούσε να πείσει τους Ινδούς στρατιώτες πως χρέος των Ινδών αγροτών είναι να υπερασπίζουν την Αγγλία από τη Γερμανία, η γαλλική αστική τάξη προσπαθούσε να πείσει τους στρατιώτες των γαλλικών αποικιών πως χρέος των μαύρων είναι να υπερασπίζουν τη Γαλλία. Τους μάθαιναν την τέχνη να χειρίζονται τα όπλα. Αυτή η τέχνη είναι εξαιρετικά χρήσιμη, και γι' αυτό το πράγμα θα μπορούσαμε να ευχαριστήσουμε θερμότατα την αστική τάξη - να την ευχαριστήσουμε από μέρους όλων των Ρώσων εργατών και αγροτών και ιδιαίτερα από μέρους όλου του ρωσικού Κόκκινου Στρατού. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος τράβηξε τους εξαρτημένους λαούς στην παγκόσμια ιστορία. Και τώρα ένα από τα βασικότερα καθήκοντά μας είναι να σκεφτούμε πώς θα βάλουμε το πρώτο λιθάρι της οργάνωσης του σοβιετικού κινήματος στις μη καπιταλιστικές χώρες. Εκεί μπορεί να δημιουργηθούν Σοβιέτ. Αυτά δεν θα είναι εργατικά, θα είναι αγροτικά Σοβιέτ ή Σοβιέτ των εργαζομένων.
Θα χρειαστεί πολλή δουλιά, θα γίνουν οπωσδήποτε λάθη, θα συναντήσουμε στο δρόμο αυτό πολλές δυσκολίες. Το βασικό καθήκον του ΙΙ συνεδρίου είναι να επεξεργαστεί ή να σκιαγραφήσει τις πρακτικές αρχές, ώστε η δουλιά που ως τα τώρα γινόταν μέσα σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους ανοργάνωτα, να γίνει οργανωμένα, με συνοχή, με σύστημα.
Υστερα από ένα χρόνο και κάτι μετά το Ι συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς παρουσιαζόμαστε τώρα νικητές απέναντι στη ΙΙ διεθνή. οι σοβιετικές ιδέες δεν έχουν διαδοθεί μόνο ανάμεσα στους εργάτες των πολιτισμένων χωρών, δεν είναι μόνο αυτοί που τις κατάλαβαν και τις ξέρουν οι εργάτες όλων των χωρών κοροϊδεύουν τους εξυπνάκηδες, ανάμεσα στους οποίους δεν είναι λίγοι εκείνοι που λένε πως είναι σοσιαλιστές και κρίνουν με επιστημονικό ή σχεδόν με επιστημονικό τρόπο το σοβιετικό «σύστημα», όπως αγαπούν να εκφράζονται οι Γερμανοί οπαδοί της συστηματικής, ή τη σοβιετική «ιδέα», όπως εκφράζονται οι Αγγλοι οπαδοί του «χιλδεϊκού» σοσιαλισμού· οι κρίσεις αυτές για το σοβιετικό «σύστημα» και τη σοβιετική «ιδέα» γεμίζουν συχνά με σκουπίδια τα μάτια και το μυαλό των εργατών. Οι εργάτες όμως πετούν τα σκουπίδια αυτά του σχολαστικισμού και αρπάζουν το όπλο που τους έδωσαν τα Σοβιέτ. Η κατανόηση του ρόλου και της σημασίας των σοβιέτ διαδόθηκε τώρα και στις χώρες της Ανατολής.
Οι βάσεις του σοβιετικού κινήματος μπήκαν σε όλη την Ανατολή, σε όλη την Ασία, σε όλους τους αποικιακούς λαούς.
Η θέση πως ο εκμεταλλευόμενος πρέπει να σηκωθεί ενάντια στον εκμεταλλευτή και να δημιουργήσει τα δικά του Σοβιέτ δεν είναι τόσο πολύπλοκη. Υστερα από τη δική μας πείρα, ύστερα από 2,5 χρόνια Σοβιετικής Δημοκρατίας στη Ρωσία, ύστερα από το Ι συνέδριο της ΙΙΙ Διεθνούς, η θέση αυτή γίνεται προσιτή σε μάζες εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων που καταπιέζονται από τους εκμεταλλευτές σε όλο τον κόσμο και, αν τώρα εμείς, στη Ρωσία, είμαστε συχνά αναγκασμένοι να κάνουμε συμβιβασμούς, να περιμένουμε τον πιο κατάλληλο καιρό, γιατί είμαστε πιο αδύνατοι από τους διεθνείς ιμπεριαλιστές, ξέρουμε πως τα 1.250 εκατομμύρια του πληθυσμού είναι η μάζα, της οποίας τα συμφέροντα υπερασπίζουμε εμείς. Για την ώρα μας δυσκολεύουν τα εμπόδια, οι προλήψεις, η αμάθεια που με κάθε ώρα που περνάει απομακρύνεται στο παρελθόν· εμείς όμως, όσο προχωρεί ο καιρός, τόσο και περισσότερο αντιπροσωπεύουμε και υπερασπίζουμε αποτελεσματικά αυτά τα 70% του πληθυσμού της Γης, τη μάζα αυτή των εργαζομένων και εκμεταλλευομένων. Μπορούμε να πούμε με υπερηφάνεια: στο πρώτο συνέδριο ήμασταν ουσιαστικά μόνο προπαγανδιστές, το μόνο που κάναμε είναι ότι ρίχναμε στο προλεταριάτο όλου του κόσμου τις βασικές ιδέες, ρίξαμε μόνο το σύνθημα της πάλης, ρωτούσαμε μόνο: πού είναι οι άνθρωποι που μπορούν να ακολουθήσουν αυτό το δρόμο; Τώρα έχουμε παντού πρωτοπόρο προλεταριάτο. Υπάρχει παντού, αν και κάποτε άσχημα οργανωμένος, ένας προλεταριακός στρατός που χρειάζεται αναδιοργάνωση, και αν οι σύντροφοί μας όλου του κόσμου μας βοηθήσουν να οργανώσουμε τώρα έναν ενιαίο στρατό, τότε καμιά αδυναμία δεν θα μας εμποδίσει να πραγματοποιήσουμε το έργο μας. Το έργο αυτό είναι το έργο της παγκόσμιας προλεταριακής επανάστασης, το έργο της δημιουργίας μιας παγκόσμιας σοβιετικής δημοκρατίας.


ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΕΙΣΔΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΘΝΗ 30 ΤΟΥ ΙΟΥΛΗ


Σύντροφοι, ο Σερράτι είπε: εμείς δεν ανακαλύψαμε ακόμη το ειλικρινόμετρο - αυτή είναι μια νέα γαλλική λέξη που σημαίνει ένα όργανο για το μέτρημα της ειλικρίνειας: δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη τέτιο όργανο. Ούτε κι έχουμε ανάγκη από τέτιο όργανο, σε αντιστάθμισμα έχουμε ήδη όργανο για τον καθορισμό του προσανατολισμού. Και το λάθος του σ. Σερράτι, για το οποίο θα μιλήσω σε συνέχεια, είναι ότι άφησε αχρησιμοποίητο το όργανο αυτό που είναι γνωστό από καιρό.
Για τον σ. Κρίσπιν θα πω λίγα λόγια μόνο. Λυπάμαι πολύ που δεν παρευρίσκεται. (Ντίτμαν: "Είναι άρρωστος!".) Κρίμα. Ο λόγος του είναι ένα από τα σπουδαιότερα ντοκουμέντα και ο λόγος αυτός εκφράζει με ακρίβεια την πολιτική γραμμή της δεξιάς πτέρυγας του Ανεξάρτητου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Δεν θα μιλήσω για προσωπικά περιστατικά και μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά για τις ιδέες που διατυπώθηκαν καθαρά στο λόγο του Κρίσπιν. Οπως πιστεύω, θα καταφέρω να αποδείξω πως όλος ο λόγος του ήταν πέρα για πέρα ένας λόγος καουτσκικός και πως ο σ. Κρίσπιν συμμερίζεται τις αντιλήψεις του Κάουτσκι για τη δικτατορία του προλεταριάτου. Σε μια αντίρρηση ο Κρίσπιν απάντησε: "Η δικτατορία δεν είναι καινούργιο πράγμα, γι' αυτή μίλησαν ήδη στο πρόγραμμα της Ερφούρτης". Στο πρόγραμμα της Ερφούρτης τίποτε δεν ειπώθηκε για τη δικτατορία του προλεταριάτου. και η ιστορία απέδειξε πως αυτό το πράγμα δεν ήταν τυχαίο. Οταν το 1902-1903 επεξεργαζόμασταν το πρώτο πρόγραμμα του Κόμματος μας, είχαμε πάντοτε μπροστά μας το παράδειγμα του προγράμματος της Ερφούρτης, μάλιστα ο Πλεχάνοφ, ο ίδιος ο Πλεχάνοφ που τότε είπε σωστά: "'Η ο Μπέρνσταϊν θα θάψει τη σοσιαλδημοκρατία ή η σοσιαλδημοκρατία τον Μπέρνσταϊν" - ο Πλεχάνοφ υπογράμμιζε ιδιαίτερα αυτό ακριβώς το γεγονός, ότι δηλαδή αν στο πρόγραμμα της Ερφούρτης δεν γίνεται λόγος για τη δικτατορία του προλεταριάτου, αυτό θεωρητικά είναι λάθος και πρακτικά αποτελεί δειλή υποχώρηση μπροστά στους οπορτουνιστές. Και στο πρόγραμμά μας η δικτατορία του προλεταριάτου συμπεριλήφθηκε το 1903.
Αν τώρα ο σ. Κρίσπιν λέει πως η δικτατορία του προλεταριάτου δεν είναι κάτι το καινούργιο, και συμπληρώνει: "Εμείς πάντοτε ήμασταν υπέρ της κατάληψης της πολιτικής εξουσίας", αυτό σημαίνει πως παρακάμπτει την ουσία της υπόθεσης. Παραδέχονται την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας, όχι όμως τη δικτατορία. Ολη η σοσιαλιστική φιλολογία, όχι μόνο η γερμανική, αλλά και η γαλλική και η αγγλική, αποδείχνει πως οι ηγέτες των οπορτουνιστικών κομμάτων, λ.χ. ο Μακντόναλντ στην Αγγλία, είναι οπαδοί της κατάληψης της πολιτικής εξουσίας. Ολοι αυτοί είναι ειλικρινείς σοσιαλιστές και όχι παίξε - γέλασε, όμως είναι ενάντια στη δικτατορία του προλεταριάτου! Εφόσον έχουμε καλό, επαναστατικό κόμμα, που αξίζει να λέγεται κομμουνιστικό, πρέπει να προπαγανδίζουμε τη δικτατορία του προλεταριάτου, σε αντίθεση με την παλιά άποψη της ΙΙ Διεθνούς. Αυτό το σκέπασε και το κουκούλωσε ο σ. Κρίσπιν, και αυτό είναι το βασικό λάθος που χαρακτηρίζει όλους τους οπαδούς του Κάουτσκι.
"Είμαστε ηγέτες, εκλεγμένοι από τις μάζες" - συνεχίζει ο σ. Κρίσπιν. Η άποψη αυτή είναι τυπολατρική και λαθεμένη, γιατί στο τελευταίο κομματικό συνέδριο των Γερμανών ανεξαρτήτων είδαμε πολύ καθαρά την πάλη ανάμεσα στις διάφορες κατευθύνσεις. Δεν χρειάζεται να ψάχνουμε να βρούμε μετρητή της ειλικρίνειας και να αστειευόμαστε πάνω στο θέμα αυτό, όπως κάνει ο σ. Σερράτι, για να διαπιστώσουμε το απλό γεγονός ότι η πάλη ανάμεσα στις κατευθύνσεις πρέπει να υπάρχει και υπάρχει: η μια κατεύθυνση είναι οι επαναστάτες εργάτες που ήλθαν τελευταία σε μας, οι αντίπαλοι της εργατικής αριστοκρατίας. η άλλη κατεύθυνση είναι η εργατική αριστοκρατία με τους παλιούς ηγέτες επικεφαλής σε όλες τις πολιτισμένες χώρες. Με ποιον τάσσεται ο Κρίσπιν, με την κατεύθυνση των παλιών ηγετών και της εργατικής αριστοκρατίας ή με την κατεύθυνση της νέας επαναστατικής εργατικής μάζας που είναι ενάντια στην εργατική αριστοκρατία; Αυτό ακριβώς δεν ξεκαθάρισε ο σ. Κρίσπιν.
Με ποιο τόνο μιλάει ο σ. Κρίσπιν για τη διάσπαση; Είπε πως η διάσπαση είναι μια πικρή ανάγκη, για την οποία έχει κλάψει πολύ καιρό. Αυτό είναι εντελώς μέσα στο πνεύμα του Κάουτσκι. Από ποιον χωρίσατε; Από τον Σάιντεμαν; Ο Κρίσπιν είπε: "Εμείς κάναμε διάσπαση". Πρώτο, αυτό το κάνατε πολύ αργά! Εφόσον γίνεται λόγος γι' αυτό το πράγμα, πρέπει να το πείτε. Και δεύτερο, οι ανεξάρτητοι δεν πρέπει να θρηνούν γι' αυτό, αλλά να πουν: η διεθνής εργατική τάξη βρίσκεται ακόμη κάτω από το ζυγό της εργατικής αριστοκρατίας και των οπορτουνιστών. Ετσι έχουν τα πράγματα και στη Γαλλία και στην Αγγλία. Ο σ. Κρίσπιν σκέπτεται για τη διάσπαση όχι κομμουνιστικά, αλλά κυριολεκτικά με το πνεύμα του Κάουτσκι, που δεν έχει τάχα επιρροή. Στη συνέχεια ο Κρίσπιν μίλησε για μεγάλο μισθό εργασίας. Στη Γερμανία, λέει, oι συνθήκες είναι τέτιες που οι εργάτες σε σύγκριση με τους Ρώσους εργάτες και γενικά με τους εργάτες της Ανατολικής Ευρώπης ζουν αρκετά καλά. Την επανάσταση, σύμφωνα με τα λόγια του, μπορεί να την κάνουμε μόνο στην περίπτωση που αυτή "δεν" θα επιδεινώσει "πάρα πολύ" την κατάσταση των εργατών. Ρωτώ, επιτρέπεται να μιλούμε μέσα σ' ένα Κομμουνιστικό Κόμμα με τέτιο τόνο; Αυτό είναι αντεπαναστατικό. Σε μας, στη Ρωσία, το βιοτικό επίπεδο είναι χωρίς συζήτηση χαμηλότερο παρά στη Γερμανία, και όταν εγκαθιδρύσαμε τη δικτατορία oι εργάτες, εξαιτίας αυτού του γεγονότος, άρχισαν να πεινούν περισσότερο και το βιοτικό τους επίπεδο έπεσε ακόμη χαμηλότερα. Είναι αδύνατο να νικήσουν οι εργάτες χωρίς θυσίες, χωρίς προσωρινή επιδείνωση της κατάστασής τους. Πρέπει να λέμε στους εργάτες το αντίθετο απ' ό,τι είπε ο Κρίσπιν. Οταν θέλει κανείς να προετοιμάσει τους εργάτες για τη δικτατορία και τους μιλάει για "όχι πολύ" μεγάλη επιδείνωση της κατάστασης, ξεχνά το κύριο. Και συγκεκριμένα: πως η εργατική αριστοκρατία εμφανίστηκε χάρη στο γεγονός ότι για να εξασφαλίσει στον εαυτό της έναν καλύτερο μισθό εργασίας βοηθούσε την αστική τάξη "της" να κατακτήσει με ιμπεριαλιστικό τρόπο και να στραγγαλίσει ολόκληρο τον κόσμο. Και τώρα, αν οι Γερμανοί εργάτες θέλουν να κάνουν την επανάσταση, πρέπει να υποστούν θυσίες και να μη φοβούνται να τις υποστούν.
Από παγκόσμια ιστορική γενικά άποψη είναι σωστό πως στις καθυστερημένες χώρες οι Κινέζοι κούληδες, λόγου χάρη, δεν είναι σε θέση να κάνουν προλεταριακή επανάσταση, το να λέμε όμως στους εργάτες των λίγων, των πιο πλούσιων χωρών, όπου οι εργάτες αυτοί ζουν ανετότερα χάρη στην ιμπεριαλιστική ληστεία, πως πρέπει να φοβούνται την "πολύ μεγάλη" φτώχεια, είναι αντεπαναστατικό. Πρέπει να λέμε το αντίθετο. Η εργατική αριστοκρατία που φοβάται τις θυσίες, που φοβάται την "πολύ μεγάλη" φτώχεια στην περίοδο της επαναστατικής πάλης, δεν μπορεί να ανήκει στο κόμμα. Αλλιώς είναι αδύνατη η δικτατορία, ιδιαίτερα στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
Τι λέει ο Κρίσπιν για την τρομοκρατία και τη βία; Είπε πως αυτά είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Ισως μια τέτια διάκριση μπορεί να γίνει σε ένα εγχειρίδιο της κοινωνιολογίας, δεν μπορεί όμως να γίνει και στην πολιτική πράξη, ιδιαίτερα στις γερμανικές συνθήκες. Ενάντια στους ανθρώπους που ενεργούν όπως ενήργησαν οι Γερμανοί αξιωματικοί, οι οποίοι δολοφόνησαν τον Λήμπκνεχτ και την Ρόζα Λούξεμπουργκ, ενάντια σε ανθρώπους σαν τον Στίνες και τον Κρουπ, που εξαγοράζουν τον Τύπο - ενάντια στους ανθρώπους αυτούς είμαστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούμε τη βία και την τρομοκρατία. Φυσικά, δεν είναι ανάγκη να διακηρύσσουμε από τα πριν πως θα καταφύγουμε οπωσδήποτε στην τρομοκρατία - αν όμως οι Γερμανοί αξιωματικοί και οι οπαδοί του Καππ μείνουν τέτιοι που είναι και τώρα, αν οι Κρουπ και Στίνες μείνουν τέτιοι που είναι και τώρα, τότε η χρησιμοποίηση της τρομοκρατίας θα είναι αναπόφευκτη. Οχι μόνο ο Κάουτσκι, αλλά και ο Λέντεμπουρ με τον Κρίσπιν μιλούν για τη βία και την τρομοκρατία με εντελώς αντεπαναστατικό πνεύμα. Είναι καθαρό πως το κόμμα που έχει τέτιες ιδέες, δεν μπορεί να πάρει μέρος στη δικτατορία.
Στη συνέχεια έρχεται το αγροτικό πρόβλημα. Εδώ ο Κρίσπιν άναψε ιδιαίτερα και σκέφτηκε να μας κατηγορήσει για μικροαστισμό. το να κάνεις κάτι υπέρ της μικρής αγροτιάς σε βάρος των μεγάλων γαιοκτημόνων είναι, λέει, μικροαστικό. Τους μεγαλοκτηματίες πρέπει να τους απαλλοτριώνουμε και τη γη να τη μεταβιβάζουμε στις συντροφιές. Αυτή η αντίληψη είναι σχολαστική. Ακόμη και στις πολύ αναπτυγμένες χώρες, μαζί και στη Γερμανία, υπάρχουν αρκετά λατιφούντια, γαιοκτήματα που δεν καλλιεργούνται με μεγαλοκαπιταλιστικό, αλλά με μισοφεουδαρχικό τρόπο. από αυτά μπορεί να κόψουμε κάτι προς όφελος των μικροαγροτών, χωρίς να παραβλάψουμε την οικονομία. Μπορούμε να διατηρήσουμε τη μεγάλη παραγωγή και συνάμα να δόσουμε στους μικροαγρότες κάτι το αρκετά ουσιαστικό γι' αυτούς. Δυστυχώς, γι' αυτό δεν σκέπτονται, ενώ στην πράξη χρειάζεται να γίνει αυτό. αλλιώς γίνεται λάθος. Αυτό το αποδείχνει λ.χ. το βιβλίο του Βάργκα (πρώην Λαϊκού επιτρόπου Εθνικής Οικονομίας της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Ουγγαρίας) που γράφει πως η εγκαθίδρυση της προλεταριακής δικτατορίας τίποτε σχεδόν δεν άλλαξε στο ουγγρικό χωριό, πως οι μεροκαματιάρηδες δεν είδαν καμιά διαφορά και η μικρή αγροτιά δεν πήρε τίποτε. Στην Ουγγαρία υπάρχουν μεγάλα λατιφούντια, σε μεγάλες εκτάσεις γης στην Ουγγαρία χρησιμοποιούνται μέθοδοι μισοφεουδαρχικής οικονομίας. Πάντοτε θα βρεθούν και πρέπει να βρεθούν τέτια κομμάτια μεγάλων γαιοκτημάτων, από τα οποία κάτι μπορεί να δοθεί στους μικροαγρότες και ενδεχόμενα όχι για ιδιοκτησία, αλλά για νοίκιασμα, ώστε ο μικροϊδιοκτήτης αγρότης να πάρει κάτι από τα δημευμένα αγροκτήματα. Αλλιώς ο μικροαγρότης δεν θα δει τη διαφορά ανάμεσα σ' εκείνο που υπήρχε παλιότερα και στη σοβιετική δικτατορία. Αν η προλεταριακή κρατική εξουσία δεν ακολουθήσει μια τέτια πολιτική, δεν θα μπορέσει να σταθεί.
Αν και ο Κρίσπιν είπε: "Δεν μπορείτε να αμφισβητήσετε ότι είμαστε πεπεισμένοι επαναστάτες". Ωστόσο θα απαντήσω: εγώ το αμφισβητώ κατηγορηματικά. Το αμφισβητώ όχι με την έννοια πως δεν θα θέλατε να ενεργήσετε επαναστατικά, αλλά με την έννοια πως δεν μπορείτε να σκέπτεστε επαναστατικά. Βάζω στοίχημα πως, αν εκλέξετε μια οποιαδήποτε επιτροπή από μορφωμένους ανθρώπους και της δόσετε δέκα βιβλία του Κάουτσκι και το λόγο του Κρίσπιν, η επιτροπή αυτή θα πει: ο λόγος αυτός είναι ως το μεδούλι καουτσκικός, από την αρχή ως το τέλος είναι ποτισμένος με τις ιδέες του Κάουτσκι. Ολοι οι τρόποι της επιχειρηματολογίας του Κρίσπιν είναι ως το μεδούλι καουτσκικοί, και όμως βγαίνει ο Κρίσπιν και λέει: "ο Κάουτσκι δεν έχει πια καμιά επιρροή στο Κόμμα μας". Μπορεί να μην έχει καμιά επιρροή στους επαναστάτες εργάτες που προσχώρησαν αργότερα. Πρέπει όμως να θεωρήσουμε απολύτως αποδειγμένο το γεγονός ότι ο Κάουτσκι άσκησε και μέχρι σήμερα ασκεί τεράστια επιρροή στον Κρίσπιν, σε όλη την πορεία των σκέψεών του, σε όλες τις ιδέες του σ. Κρίσπιν. Αυτό το αποδείχνει ο λόγος του σ. Κρίσπιν. Γι' αυτό χωρίς να ανακαλύψουμε το ειλικρινόμετρο, δηλ. το όργανο που μέτρα την ειλικρίνεια, μπορούμε να πούμε: η κατεύθυνση του Κρίσπιν δεν συμβιβάζεται με την Κομμουνιστική Διεθνή. Λέγοντας αυτό, καθορίζουμε την κατεύθυνση όλης της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Νομίζω πως δεν είναι σωστό που οι σύντροφοι Βάινκοπ και Μύντσενμπεργκ εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους, γιατί προσκαλέσαμε το Ανεξάρτητο Σοσιαλιστικό Κόμμα και συζητούμε με τους αντιπροσώπους του. Οταν ο Κάουτσκι καταφέρεται εναντίον μας και γράφει βιβλία, εμείς τον πολεμάμε σαν ταξικό εχθρό. Οταν όμως παρουσιάζεται εδώ για διαπραγματεύσεις το Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, που ανδρώθηκε χάρη στην εισροή επαναστατών εργατών, τότε πρέπει να συζητούμε με τους αντιπροσώπους του, γιατί αντιπροσωπεύουν ένα μέρος των επαναστατών εργατών. Με τους Γερμανούς ανεξάρτητους, τους Γάλλους και τους Αγγλους δεν μπορεί να καταλήξουμε αμέσως σε μια συμφωνία για τη Διεθνή. Ο σ. Βάινκοπ σε κάθε λόγο του δείχνει πως συμμερίζεται όλες σχεδόν τις πλάνες του σ. Πάννεκουκ. Ο Βάινκοπ δήλωσε πως δεν συμμερίζεται τις απόψεις του Πάννεκουκ, όμως με τους λόγους του δείχνει το αντίθετο. Αυτό είναι το βασικό λάθος της "αριστερής" αυτής ομάδας, αυτό όμως γενικά είναι λάθος του προλεταριακού κινήματος που αναπτύσσεται. Οι λόγοι των συντρόφων Κρίσπιν και Ντίτμαν είναι ποτισμένοι ως το μεδούλι από ένα πνεύμα αστικό και με αυτό δεν μπορείς να προετοιμάσεις τη δικτατορία του προλεταριάτου. Αν οι σύντροφοι Βάινκοπ και Μύντσενμπεργκ τραβούν πιο πέρα στο ζήτημα του Ανεξάρτητου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, εμείς δεν μπορούμε να είμαστε συνυπεύθυνοι.
Φυσικά, δεν έχουμε όργανο που μετρά την ειλικρίνεια, όπως εκφράστηκε ο Σερράτι, για να δοκιμάζουμε την καλή πίστη των ανθρώπων και συμφωνούμε απόλυτα πως το ζήτημα δεν είναι να κρίνουμε τους ανθρώπους, αλλά να εκτιμήσουμε την κατάσταση. Λυπάμαι που ο Σερράτι, αν και μίλησε, δεν είπε τίποτε το καινούργιο. Ο λόγος του ήταν από εκείνους που ακούγαμε και στη II Διεθνή.
Ο Σερράτι δεν είχε δίκιο όταν έλεγε: "Η κατάσταση στη Γαλλία δεν είναι επαναστατική, στη Γερμανία είναι επαναστατική, στην Ιταλία επαναστατική".
Αλλά και στην περίπτωση ακόμη που η κατάσταση θα ήταν αντεπαναστατική, η II Διεθνής κάνει λάθος και φέρνει μεγάλη ευθύνη που δεν θέλει να οργανώσει επαναστατική προπαγάνδα και ζύμωση, γιατί και σε μη επαναστατική ακόμη κατάσταση μπορεί και πρέπει να διεξάγουμε επαναστατική προπαγάνδα: αυτό το απόδειξε όλη η ιστορία του Κόμματος των μπολσεβίκων. Και αυτή ακριβώς είναι η διαφορά ανάμεσα στους σοσιαλιστές και στους κομμουνιστές, ότι δηλαδή οι σοσιαλιστές αρνούνται να δράσουν, όπως δρούμε εμείς σε οποιαδήποτε κατάσταση, και συγκεκριμένα αρνούνται να κάνουν επαναστατική δουλιά.
Ο Σερράτι επαναλαμβάνει μόνο αυτά που είπε ο Κρίσπιν. Δεν θέλουμε να πούμε πως την τάδε ή την τάδε ημερομηνία πρέπει οπωσδήποτε να διαγραφεί ο Τουράτι. Το ζήτημα αυτό το έθιξε ήδη η Εκτελεστική Επιτροπή και ο Σερράτι μας είπε: "Κανέναν αποκλεισμό, αλλά ξεκαθάρισμα του Κόμματος". Πρέπει απλώς να πούμε στους Ιταλούς συντρόφους πως στην κατεύθυνση της Κομμουνιστικής Διεθνούς ανταποκρίνεται η κατεύθυνση των μελών του "L' Ordine Nuovo" και όχι της σημερινής πλειοψηφίας των καθοδηγητών του Σοσιαλιστικού Κόμματος και της κοινοβουλευτικής τους ομάδας. Ισχυρίζονται πως θέλουν τάχα να υπερασπίσουν το προλεταριάτο από την αντίδραση. Ο Τσερνόφ, οι μενσεβίκοι και πολλοί άλλοι στη Ρωσία επίσης "υπερασπίζουν" το προλεταριάτο από την αντίδραση, ωστόσο αυτό δεν είναι επιχείρημα για να τους πάρουμε στις γραμμές μας.
Γι' αυτό πρέπει να πούμε στους Ιταλούς συντρόφους και σε όλα τα κόμματα που έχουν δεξιά πτέρυγα: η ρεφορμιστική αυτή τάση δεν έχει καμιά σχέση με τον κομμουνισμό.
Σας παρακαλούμε, σύντροφοι Ιταλοί, να καλέσετε συνέδριο και να προτείνετε σ' αυτό τις θέσεις και τις αποφάσεις μας. Και είμαι βέβαιος πως οι Ιταλοί εργάτες θα θελήσουν να μείνουν στην Κομμουνιστική Διεθνή».


Οροι για την εισδοχή των κομμάτων στην Κομμουνιστική Διεθνή
 
 
Το Πρώτο Συνέδριο που ίδρυσε την Κομμουνιστική Διεθνή δεν είχε ορίσει ακριβείς όρους για την παραδοχή των Κομμάτων στην Τρίτη Διεθνή. Την εποχή που έγινε το Πρώτο της Συνέδριο, στις περισσότερες χώρες δεν υπήρχαν παρά τάσεις μόνο και ομάδες κομμουνιστικές.

Το Δεύτερο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς συνέρχεται υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Στις περισσότερες χώρες υπάρχουν σήμερα όχι μονάχα τάσεις και ομάδες, αλλά κομμουνιστικά κόμματα και οργανώσεις.

Ολοένα συχνότερα, κόμματα και όμιλοι, που τελευταία ακόμη ανήκαν στη Δεύτερη Διεθνή και που θέλουν τώρα να προσχωρήσουν στην Κομμουνιστική Διεθνή, απευθύνονται σ' αυτή, χωρίς όμως να έχουν γίνει αληθινά κομμουνιστικά. Η Δεύτερη Διεθνής νικήθηκε οριστικά. Τα διάμεσα κόμματα και οι ομάδες του κέντρου, βλέποντας την απελπιστική θέση τους, προσπαθούν να στηριχτούν πάνω στην Κομμουνιστική Διεθνή, που κάθε μέρα δυναμώνει περισσότερο, ελπίζουν όμως να διατηρήσουν κάποια αυτονομία που να τους επιτρέπει ν' ακολουθούν την παλιά τους οπορτουνιστική ή κεντρική πολιτική. Η Κομμουνιστική Διεθνής είναι κάπως της μόδας.

Η επιθυμία μερικών καθοδηγητικών ομάδων «του κέντρου» να προσχωρήσουν στην Τρίτη Διεθνή, μας βεβαιώνει εμμέσως ότι η Κομμουνιστική Διεθνής έχει κατακτήσει τη συμπάθεια της μεγάλης πλειοψηφίας των συνειδητών εργατών όλου του κόσμου και αποτελεί μια δύναμη που μεγαλώνει κάθε μέρα.

Η Κομμουνιστική Διεθνής διατρέχει τον κίνδυνο να πλημμυρίσει από ομάδες αναποφάσιστες και διστακτικές που ακόμα δεν μπόρεσαν να κόψουν κάθε δεσμό με την ιδεολογία της Δεύτερης Διεθνούς.

Εκτός τούτου, μερικά σπουδαία κόμματα (ιταλικό, σουηδικό), που η πλειοψηφία τους είναι με την κομμουνιστική άποψη, διατηρούν ακόμα μέσα τους πολλά μεταρρυθμιστικά σοσιαλειρηνικά στοιχεία, που περιμένουν την ευκαιρία για να ξανασηκώσουν κεφάλι, να αντιδράσουν ενεργητικά εναντίον της προλεταριακής επανάστασης και να βοηθήσουν έτσι την αστική τάξη και τη Δεύτερη Διεθνή.

Κανένας κομμουνιστής δεν πρέπει να ξεχνάει τα διδάγματα της Ουγγρικής Σοβιετικής Δημοκρατίας. Η ένωση των Ούγγρων κομμουνιστών με τους μεταρρυθμιστές κόστισε ακριβά στο ουγγρικό προλεταριάτο.

Γι' αυτό το δεύτερο διεθνές Συνέδριο νομίζει πως πρέπει να ορίσει με απόλυτη ακρίβεια τους όρους για την παραδοχή νέων κομμάτων, και με την ευκαιρία αυτή να υποδείξει στα κόμματα που έχουν ήδη προσχωρήσει ποιες είναι οι υποχρεώσεις τους.

Το Δεύτερο Συνέδριο αποφασίζει ότι οι όροι για την παραδοχή στη Διεθνή είναι οι ακόλουθοι:

1. Η καθημερινή προπαγάνδα και κίνηση πρέπει να 'χουν χαρακτήρα πραγματικά κομμουνιστικό και να συμμορφώνονται προς το πρόγραμμα και τις αποφάσεις της Τρίτης Διεθνούς. Ολα τα δημοσιογραφικά όργανα του Κόμματος πρέπει να συντάσσονται από βέβαιους κομμουνιστές, που έχουν αποδείξει την αφοσίωσή τους για την υπόθεση του προλεταριάτου. Δεν πρέπει να μιλάμε για τη δικτατορία του προλεταριάτου σαν να πρόκειται για καμιά έκφραση γνωστή και συνηθισμένη· η προπαγάνδα πρέπει να γίνεται με τρόπο που να δείχνει σε κάθε εργάτη, σε κάθε εργάτρια, σε κάθε στρατιώτη, σε κάθε χωριάτη ότι η δικτατορία είναι αναγκαία απ' αυτά τα γεγονότα της καθημερινής ζωής, τα οποία ο Τύπος μας πρέπει να τα σημειώνει συστηματικά. Ο περιοδικός ή οποιοσδήποτε άλλος Τύπος και όλες οι εκδοτικές υπηρεσίες πρέπει να είναι τελείως υποταγμένες στην Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος, είτε νόμιμη είναι αυτή η Επιτροπή είτε παράνομη. Δεν πρέπει να επιτρέπεται ώστε τα δημοσιογραφικά όργανα να καταχρώνται την αυτονομία για να κάνουν πολιτική που δεν είναι σύμφωνη με την πολιτική του Κόμματος. Στις εφημερίδες, στις δημόσιες συγκεντρώσεις, στα συνδικάτα, στις συνεργατικές, παντού όπου οι οπαδοί της Τρίτης Διεθνούς μπορούν να χώνονται, πρέπει να χτυπάνε συστηματικά και αλύπητα όχι μόνο την αστική τάξη, αλλά και τους συνενόχους της, δηλαδή τους μεταρρυθμιστές όλων των αποχρώσεων.

2. Κάθε οργάνωση που θέλει να προσχωρήσει στην Κομμουνιστική Διεθνή πρέπει κανονικά και συστηματικά να απομακρύνει από τις θέσεις που έχουν έστω και την παραμικρότερη ευθύνη μέσα στο εργατικό κίνημα (οργανώσεις του Κόμματος, συντάξεις εφημερίδων, συνδικάτα, κοινοβουλευτικές ομάδες, συνεργατικές, δήμους) τους μεταρρυθμιστές και τους κεντριστές, και να τους αντικαταστήσει με δοκιμασμένους κομμουνιστές - χωρίς να υπάρξει ο φόβος ότι, προπάντων στις αρχές, θα χρειαστεί αγωνιστές με πείρα ν' αντικατασταθούν από εργάτες πρωτόπειρους.

3. Σ' όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, η πάλη των τάξεων μπαίνει στην περίοδο του εμφύλιου πολέμου. Υπό τους όρους αυτούς, οι κομμουνιστές δεν μπορούν να 'χουν εμπιστοσύνη στην αστική νομιμότητα. Εχουν υποχρέωση να δημιουργήσουν παντού, δίπλα στη νόμιμη οργάνωση, ένα μυστικό οργανισμό, που θα είναι ικανός στην κρίσιμη στιγμή να εκτελέσει το καθήκον του προς την επανάσταση. Σε κάθε χώρα, όπου εξαιτίας του στρατιωτικού νόμου και άλλων εξαιρετικών νόμων οι κομμουνιστές δεν μπορούν ν' αναπτύξουν όλη τους τη δράση νόμιμα, ο συνδυασμός της νόμιμης με την παράνομη δράση είναι αναμφισβήτητα αναγκαίος.

4. Η υποχρέωση για την προπαγάνδα των κομμουνιστικών ιδεών περιλαμβάνει και την απόλυτη ανάγκη να κάνουμε συστηματική και επίμονη προπαγάνδα και κίνηση μέσα στα στρατεύματα. Εκεί όπου φανερή προπαγάνδα είναι δύσκολο να γίνει εξαιτίας των εξαιρετικών νόμων, πρέπει να γίνεται κρυφά - άρνηση της προπαγάνδας αυτής θα ήταν προδοσία έναντι του επαναστατικού καθήκοντος και επομένως ασυμβίβαστη με την προσχώρηση στην Τρίτη Διεθνή.

5. Μια μεθοδική και συστηματική κίνηση στα χωριά είναι αναγκαία. Η εργατική τάξη δεν μπορεί να νικήσει αν δεν υποστηρίζεται τουλάχιστον από ένα μέρος εκείνων που δουλεύουν στα χωράφια (τους ημερομίσθιους γεωργούς και τους πιο φτωχούς χωρικούς) και αν με την πολιτική της δεν έχει ουδετεροποιήσει τουλάχιστον ένα μέρος από τα οπισθοδρομημένα χωριά. Η κομμουνιστική δράση στα χωριά αποκτάει σήμερα κεφαλαιώδη σημασία. Πρέπει να είναι έργο κυρίως των κομμουνιστών εργατών που βρίσκονται σε επαφή με τα χωριά. Το ν' αρνηθούμε να κάνουμε αυτή τη δράση ή να την εμπιστευτούμε σε διστακτικούς μισομεταρρυθμιστές, είναι σαν να απαρνηθούμε την προλεταριακή επανάσταση.

6. Κάθε κόμμα που θέλει ν' ανήκει στην Τρίτη Διεθνή, έχει υποχρέωση να καταγγέλλει τόσο το φανερό σοσιαλπατριωτισμό όσο και τον υποκριτικό και ψεύτικο σοσιαλειρηνισμό. Πρέπει να αποδείξουμε συστηματικά στους εργάτες ότι, χωρίς το επαναστατικό γκρέμισμα του καπιταλισμού, κανένα διεθνές διαιτητικό δικαστήριο, καμιά συζήτηση για την ελάττωση των εξοπλισμών, καμιά «δημοκρατική» αναδιοργάνωση της Κοινωνίας των Εθνών δεν μπορούν να γλιτώσουν την ανθρωπότητα από τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

7. Τα Κόμματα που θέλουν ν' ανήκουν στην Κομμουνιστική Διεθνή έχουν υποχρέωση ν' αναγνωρίσουν ότι είναι αναγκαία η διακοπή κάθε σχέσης με το μεταρρυθμισμό (ρεφορμισμό) και την πολιτική του κέντρου και να προπαγανδίσουν τη διακοπή αυτή στα μέλη των οργανώσεων. Μόνο έτσι μπορεί να υπάρξει συνεπής κομμουνιστική δράση. Η Κομμουνιστική Διεθνής απαιτεί επιτακτικά και χωρίς συζήτηση τη διακοπή αυτή που πρέπει να έχει τελειώσει όσο το δυνατό γρηγορότερα. Η Κομμουνιστική Διεθνής δεν μπορεί να δεχτεί ώστε αποδεδειγμένοι μεταρρυθμιστές σαν τον Τουράτι, τον Κάουτσκι, τον Χίλφερντιγκ, τον Λονγκέ, τον Μακντόναλντ, τον Μοντιλιάνι και άλλους, να έχουν το δικαίωμα να θεωρούνται μέλη της Τρίτης Διεθνούς και ν' αντιπροσωπεύονται σ' αυτή. Μια τέτοια κατάσταση θα έκανε την Τρίτη Διεθνή πολύ όμοια με τη Δεύτερη.

8. Στο ζήτημα των αποικιών και των καταπιεζόμενων εθνοτήτων, τα κόμματα των χωρών που η αστική τάξη κατέχει αποικίες ή έχει υπόδουλα άλλα έθνη, πρέπει να έχουν ιδιαιτέρως καθαρή και ξάστερη τακτική. Κάθε Κόμμα που ανήκει στην Τρίτη Διεθνή έχει καθήκον να ξεσκεπάζει αλύπητα τις παλικαριές των ιμπεριαλιστών «του» στις αποικίες, να υποστηρίζει όχι με λόγια, αλλά με έργα, κάθε απελευθερωτικό κίνημα στις αποικίες, να ζητεί το διώξιμο των ιμπεριαλιστών της μητρόπολης από τις αποικίες, ν' αναπτύσσει στην καρδιά των εργατών της χώρας αισθήματα αληθινά αδελφικά για τον εργαζόμενο πληθυσμό των αποικιών και των υπόδουλων εθνοτήτων και να μην παύει να κάνει μέσα στα στρατεύματα της μητρόπολης αδιάκοπη προπαγάνδα εναντίον κάθε καταπίεσης των αποικιακών λαών.

9. Κάθε κόμμα που θέλει ν' ανήκει στην Κομμουνιστική Διεθνή πρέπει να κάνει επίμονη και συστηματική προπαγάνδα μέσα στα συνδικάτα, στις συνεργατικές και στις άλλες οργανώσεις των εργατικών μαζών. Πρέπει να ιδρυθούν κομμουνιστικοί πυρήνες· η επίμονη και σταθερή εργασία των πυρήνων αυτών θα κατακτήσει τα συνδικάτα υπέρ του κομμουνισμού. Καθήκον τους θα είναι να αποκαλύπτουν κάθε στιγμή την προδοσία των σοσιαλπατριωτών και τους δισταγμούς του κέντρου. Οι κομμουνιστικοί αυτοί πυρήνες πρέπει να υποτάσσονται τελείως στο σύνολο του Κόμματος.

10. Κάθε κόμμα που ανήκει στην Κομμουνιστική Διεθνή έχει υποχρέωση να χτυπάει με δύναμη και επιμονή τη Διεθνή των κίτρινων συνδικάτων που ιδρύθηκε στο Αμστερνταμ. Πρέπει να διαδίδει μέσα στα εργατικά συνδικάτα με επιμονή την ιδέα της ανάγκης να διακόψουν κάθε σχέση με την Κίτρινη Διεθνή του Αμστερνταμ. Απεναντίας, πρέπει να συντρέξει μ' όλη του τη δύναμη τη διεθνή ένωση των κόκκινων συνδικάτων που προσχωρούν στην Κομμουνιστική Διεθνή.

11. Τα κόμματα που θέλουν ν' ανήκουν στην Κομμουνιστική Διεθνή είναι υποχρεωμένα ν' αναθεωρήσουν τη σύνθεση των κοινοβουλευτικών ομάδων τους, ν' απομακρύνουν απ' αυτές τα αμφίβολα στοιχεία, να τις υποτάξουν, όχι με λόγια, αλλά πραγματικά, στην Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος, ν' αξιώσουν από κάθε κομμουνιστή βουλευτή να υποτάξει όλη του τη δραστηριότητα στα αληθινά συμφέροντα της επαναστατικής προπαγάνδας και κίνησης.

12. Τα κόμματα που ανήκουν στην Κομμουνιστική Διεθνή πρέπει να οργανώνονται επί τη βάσει της αρχής της δημοκρατικής συγκέντρωσης. Στη σημερινή εποχή του άγριου εμφύλιου πολέμου, το Κομμουνιστικό Κόμμα δε θα μπορέσει να εκπληρώσει το ρόλο του αν δεν είναι οργανωμένο κατά τον πιο συγκεντρωτικό τρόπο, αν δε δεχτεί μια σιδερένια πειθαρχία παρόμοια με τη στρατιωτική πειθαρχία και αν ο κεντρικός οργανισμός του δεν έχει πλατιά δικαιοδοσία, δεν ασκεί μια αναμφισβήτητη επιβολή, αν δεν έχει την ομόθυμη εμπιστοσύνη των αγωνιστών.

13. Τα Κομμουνιστικά Κόμματα των χωρών όπου οι κομμουνιστές αγωνίζονται νόμιμα πρέπει κάθε τόσο να κάνουν εκκαθάριση των οργανώσεών τους για ν' απομακρύνουν τα συμφεροντολόγα και μικροαστικά στοιχεία.

14. Τα κόμματα που θέλουν ν' ανήκουν στην Κομμουνιστική Διεθνή πρέπει χωρίς καμιά επιφύλαξη να υποστηρίζουν όλες τις σοβιετικές δημοκρατίες στους αγώνες που κάνουν εναντίον της αντεπανάστασης. Πρέπει ακούραστα να κηρύσσουν στους εργάτες την άρνηση να μεταφέρουν πολεμοφόδια και στρατεύματα προορισμένα για τους εχθρούς των σοβιετικών δημοκρατιών, και να κάνουν προπαγάνδα, νόμιμη ή παράνομη, μέσα στα στρατεύματα που στέλνονται εναντίον των σοβιετικών δημοκρατιών.

15. Τα κόμματα που διατηρούν έως σήμερα τα παλιά σοσιαλδημοκρατικά προγράμματά τους, έχουν καθήκον να τα αναθεωρήσουν χωρίς αργοπορία και να ετοιμάσουν νέο κομμουνιστικό πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες συνθήκες της χώρας τους και φτιαγμένο σύμφωνα με το πνεύμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Κατά κανόνα, τα προγράμματα των κομμάτων που ανήκουν στην Κομμουνιστική Διεθνή πρέπει να επικυρωθούν από το Διεθνές Συνέδριο ή από την Εκτελεστική Επιτροπή. Αν η Εκτελεστική Επιτροπή αρνηθεί σ' ένα κόμμα την επικύρωσή της, το κόμμα αυτό έχει το δικαίωμα να καταφύγει στο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

16. Ολες οι αποφάσεις των Συνεδρίων της Κομμουνιστικής Διεθνούς, καθώς και της Εκτελεστικής Επιτροπής, είναι υποχρεωτικές για όλα τα κόμματα που ανήκουν στην Κομμουνιστική Διεθνή. Η Κομμουνιστική Διεθνής και η Εκτελεστική της Επιτροπή δρουν σε μια περίοδο λυσσασμένου εμφύλιου πολέμου και γι' αυτό πρέπει να έχουν υπόψη τους τους όρους της πάλης, που είναι τόσο διαφορετικοί στις διάφορες χώρες και να μη παίρνουν αποφάσεις γενικές και υποχρεωτικές, παρά μόνο στα ζητήματα όπου οι αποφάσεις αυτές είναι δυνατές.

17. Σύμφωνα με τα παραπάνω, όλα τα κόμματα που ανήκουν στην Κομμουνιστική Διεθνή πρέπει ν' αλλάξουν όνομα. Κάθε κόμμα που θέλει να προσχωρήσει στην Κομμουνιστική Διεθνή πρέπει να πάρει τον τίτλο: Κομμουνιστικό Κόμμα της τάδε χώρας (τμήμα της Τρίτης Κομμουνιστικής Διεθνούς). Το ζήτημα αυτό της ονομασίας δεν είναι ένας απλός τύπος, έχει και μια μεγάλη πολιτική σημασία. Η Κομμουνιστική Διεθνής έχει κηρύξει αλύπητο πόλεμο εναντίον ολόκληρου του παλιού αστικού κόσμου και όλων των παλιών κίτρινων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Είναι ανάγκη στα μάτια καθενός εργάτη να είναι εντελώς ξεκαθαρισμένη η διαφορά μεταξύ των Κομμουνιστικών Κομμάτων και των παλιών επίσημων σοσιαλδημοκρατικών ή «σοσιαλιστικών» κομμάτων που πούλησαν τη σημαία της εργατικής τάξης.

18. Ολα τα διευθύνοντα δημοσιογραφικά όργανα των κομμάτων όλων των χωρών είναι υποχρεωμένα να δημοσιεύουν όλα τα σπουδαία επίσημα έγγραφα της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

19. Ολα τα κόμματα που ανήκουν στην Κομμουνιστική Διεθνή, ή ζητούν να προσχωρήσουν, είναι υποχρεωμένα να καλέσουν (όσο μπορούν γρηγορότερα), μέσα σε διάστημα 4 μηνών το αργότερο μετά το Δεύτερο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ένα έκτακτο Συνέδριο για ν' αποφασίσει επί των όρων αυτών. Οι Κεντρικές Επιτροπές πρέπει να φροντίσουν ώστε οι αποφάσεις του Δεύτερου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς να γίνουν γνωστές σ' όλες τις τοπικές οργανώσεις.

20. Τα κόμματα που θα ήθελαν τώρα να προσχωρήσουν στην Τρίτη Διεθνή, αλλά δεν έχουν αλλάξει ακόμα ριζικά την παλιά τους τακτική, πρέπει προηγουμένως να φροντίσουν ώστε τα 2/3 των μελών της Κεντρικής Επιτροπής τους ν' αποτελούνται από συντρόφους που πριν ακόμα από το Δεύτερο Συνέδριο είχαν φανερά ταχτεί υπέρ της προσχώρησης του Κόμματος στην Τρίτη Διεθνή. Εξαιρέσεις μπορούν να γίνουν με την έγκριση της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Η Εκτελεστική Επιτροπή έχει το δικαίωμα να κάμει εξαιρέσεις και για τους αντιπροσώπους της τάσης του κέντρου που αναφέρονται στην παράγραφο 7.

21. Τα μέλη του Κόμματος που αποκρούουν τους όρους και τις θέσεις που καθόρισε η Κομμουνιστική Διεθνής, πρέπει ν' αποκλειστούν από το Κόμμα. Το ίδιο πρέπει να γίνει και για τους αντιπροσώπους του έκτακτου Συνεδρίου.