"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα"

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2013

Η κατάληψη του πλοίου «Μαρία Αντουανέτα» στην Ιθάκη το Σεπτέμβρη του 1944


Από τις γραπτές αφηγήσεις ενός Ιθακήσιου (του Γιώργη Κουτσουβέλη – Κοντυλάτου) κι ενός Κεφαλονίτη (του Λευτέρη Ελευθεράτου) παίρνω αποσπάσματα για να περιγράψω ένα γεγονός της Κατοχής, που όσοι τότε το ζήσανε, κράτησαν στη μνήμη τους πολύ ζωντανές αναμνήσεις.
Ήταν το Σεπτέμβρη του 1944. Όλος ο κόσμος είχε πάρει καθώς λέμε τα «πάνω» του, γιατί αισθανόταν πως κοντοζύγωνε η Λευτεριά. Ακούγονταν τα βήματά της.
Έφτασε κι η 13η Σεπτέμβρη, την άλλη μέρα -του Σταυρού- γινόταν κι εξακολουθεί να γίνεται πανηγύρι στην Ιθάκη, στη Μονή της Καθαριώτισσας, πάνω στο Νήριτο. Ο κόσμος είχε αρχίσει να ανεβαίνει στο βουνό, για τον εσπερινό και την ολονυχτία που θα ακολουθούσε.
Κι εδώ ακριβώς προκύπτει ένα περιστατικό, που το περιγράφουν με απλά λόγια ο Γιώργης Κουτσουβέλης από το Κιόνι Ιθάκης κι ο Λευτέρης Ελευθεράτος από το Ληξούρι της Κεφαλονιάς, που όμως τότε -νεαρό παιδί- βρισκόταν στην Ιθάκη. Θα το δώσουμε κι εδώ απλά, περιληπτικά.
Λίγο μετά το μεσημέρι -13 Σεπτέμβρη- πληροφορούνται οι αντάρτες του ΕΛΑΣίτικου τμήματος που βρισκόταν στο νησί, ότι γερμανικό πλοίο πλέει κατά μήκος των ανατολικών ακτών της Ιθάκης, με κατεύθυνση προς το βορά. Ο διευθύνων αντάρτης δίνει εντολή στους ΕΛΑΣίτες και ΕΛΑΝίτες να παρακολουθηθεί και να είναι ανάλογη η συνέχιση. Η παρακολούθηση ανατίθεται σ” ένα νεαρό θαλασσινό από το Κιόνι, που ήταν μηχανικός στο θρυλικό καΐκι ΑΪ-ΔΗΜΗΤΡΗΣ, που έδρασε εναντίον των Γερμανών στο Ιόνιο, ο οποίος και θεωρείτο ο πιο αρμόδιος για κάθε ανάλογη περίπτωση. Ο νέος αυτός ήταν ο Τάτσης Γαλάτης -τελευταία έφυγε από τη ζωή- και αμέσως ξανοίγεται μ” ένα μικρό τρεχαντήρι, ψάχνοντας για το γερμανικό πλοίο. Συγχρόνως κι ένα τμήμα ανταρτών, στο Βαθύ, μπαίνει σ” ένα καΐκι κι ακολουθεί από απόσταση το τρεχαντήρι. Πιο πίσω, το ΕΛΑΝίτικο καράβι ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ακολουθεί κι αυτό το καΐκι, με το κύριο σώμα της ομάδας των ανταρτών. Το τρίο αυτό, που το είπαν «νηοπομπή της Λευτεριάς» συνέχισε την πορεία. Ο Τάτσης Γαλάτης, ψάχνοντας για το γερμανικό, έφθασε στην είσοδο του λιμανιού του Κιονιού, δε φαινόταν τίποτα και μπήκε με προσοχή μέσα στο λιμάνι, μα κι εκεί επίσης τίποτα. Συνεχίζει, λοιπόν, την πορεία προς το βορρά και φτάνει στο λιμάνι Φρίκιες. Και τότε, στο μώλο του λιμανιού, βλέπει να “χει αράξει το γερμανικό πλοίο, που είναι ένα ρυμουλκό, το ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΟΥΑΝΕΤΑ, το οποίο είχε έρθει στην Ιθάκη με προορισμό ν” αποκολλήσει δύο γερμανικά οπλιταγωγά που είχαν προσαράξει στο Μάρμακα, όταν την προηγούμενη μέρα δέχτηκαν επίθεση από αγγλικά αεροπλάνα. Ο Τάτσης Γαλάτης, επιστρέφει ολοταχώς στο Κιόνι κι αναφέρει στον επικεφαλής της ομάδας των ανταρτών τον εντοπισμό του σκάφους και την ακριβή θέση που βρίσκεται. Η τοποθεσία είναι ιδανική για επίθεση στο πλοίο από τη στεριά. Έτσι  αυτοστιγμεί, μια ομάδα από δέκα άντρες φεύγει από το Κιόνι, με τον ανάλογο οπλισμό, που ήταν δυο οπλοπολυβόλα, ένα αντιαρματικό με τρία βλήματα και μια χειροβομβίδα με… τραβηγμένη την περόνη και δεμένη μ” ένα μαντίλι!!! Πήραν το μονοπάτι, άλλοτε τρέχοντας κι άλλοτε σιγά σιγά κι ανεβήκανε από πάνω απ” το Κουρβούλι και φτάσανε στο Μύλο του Σπηλιάτσου, πάνω από το λιμάνι. Εκείνη τη στιγμή το πλήρωμα του καραβιού ήταν έξω στις Φρίκιες. Ένας Ιταλός έκανε μπάνιο στη θάλασσα κι ως φαίνεται κάτι πήρε το μάτι του, γιατί έδειχνε στο Γερμανό κατά το Μύλο. Δεν έπρεπε να χάνουν καιρό οι αντάρτες κι άρχισαν να βάλλουν. Ανταποκρίθηκαν κι οι Γερμανοί, μα σε λίγο ύψωσαν από τη γέφυρα του καραβιού ένα μαντήλι, σημείο παράδοσης. Κατέβηκε τότε ένας από την ομάδα προς το πλοίο, μα αυτοί άρχισαν πάλι να πυροβολούν, ίσως για να κερδίσουν καιρό και να ειδοποιήσουν με τον ασύρματο στην Πάτρα.
Τότε οι αντάρτες ορμούν, ενώ ο Γεράσιμος Παΐζης ή Καζάκος, από το Κιόνι, ρίχνει τη χειροβομβίδα πάνω στο σκάφος. Αυτοστιγμεί όλα σταμάτησαν. Ο Γιώργος Κουτσουβέλης (Κοντυλάτος) λέει: Με φωνές «αέρα» ριχτήκαμε στο καράβι. Μαζί ήταν κι άλλοι Ιθακήσιοι, Πάνος Αρταβάνης, Αντώνης Τσιντήλας, Νίκος Μωραΐτης, Αγαμέμνων Γαλάτης κι ακολουθούσαν πίσω καμιά εικοσαριά Κιονιώτες, μπροστά ο Μπιδόλος (Γεράσιμος Μωραΐτης) έχοντας για όπλο ένα… καρεκλοπόδαρο και πίσω παιδιά μέχρι και δέκα χρονών.
Ο Γιώργης Κουτσουβέλης μπήκε μέσα στο καράβι και βρήκε το Γερμανό λοχαγό τραυματισμένο στη δεξιά ωμοπλάτη. Αφησε το Γερμανό στο Γεράσιμο Μωραΐτη και κατέβηκε στο καράβι, για να το ετοιμάσουν για να φύγει. Κατεβαίνοντας, δίπλα από την καρβουναποθήκη, βλέπει να περισσεύουν κάτι άρβυλα και σκύβει για να τα πάρει. Και τότε πετιέται τρέμοντας μέσ” απ” τα κάρβουνα ένας Ιταλός με τα χέρια ψηλά, λέγοντας «Μπόνο αντάρτο παρτιζάνο κομουνίστα αν κε μίο Φρατέλο παρτιζάνο ιν Ιτάλια». Οι αντάρτες, μαζέψανε το πλήρωμα, στείλανε τους Γερμανούς με συνοδεία στο Κιόνι και αναχωρήσανε. Καπετάνιος ήταν ένας χοντρός Ιταλός. Με σφυριξιές και κωδωνοκρουσίες μπήκε στο Κιόνι το καράβι. Είκοσι περίπου Ιταλοί ήταν σ” αυτό. Έτσι  το ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΟΥΑΝΕΤΑ, μπήκε στο Κιόνι πανηγυρικά κι έτυχε ανάλογης υποδοχής από τους Κιονιώτες. Ως εκεί όλα καλά. Τότε, οι γνώμες των ανταρτών διχάστηκαν. Οι μισοί θέλανε να πλεύσει το σκάφος κατά τη Δυτική Στερεά και συγκεκριμένα στον Αστακό, που σύμφωνα με πληροφορίες οι Γερμανοί είχαν αποσυρθεί από εκεί. Κι οι άλλοι μισοί θέλανε το σκάφος να οδηγηθεί στο Βαθύ, μαζί με το ΕΛΑΝίτικο ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Στο γερμανικό σκάφος ανέβηκαν κι άλλοι, όπως ο Στάθης Παΐζης, γραμματέας του Τομεακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ και ο Λευτέρης Ελευθεράτος – νεαροί ΕΠΟΝίτες. Πάνω στο ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ήταν ο Γεράσιμος Μηλιαρέσης από το Κιόνι, υπεύθυνος του ΕΑΜ του χωριού, καθώς κι ο Τάτσης Κουτσουβέλης (Μαζαράκης) από το Βαθύ, που μόλις το πρωί εκείνης της μέρας είχε φτάσει από τη Λευκάδα, όπου βρισκόταν εκεί κρατούμενος από τους ταγματασφαλίτες. Βέβαια, καθώς προείπαμε, οι Γερμανοί είχαν ειδοποιήσει στην Πάτρα την ώρα με τη σύγκρουση, για τούτο και στείλανε από κει δυο κανονιοφόρους, για έρευνα του περιστατικού και τα παρεπόμενα. Χωρίς να καταφεύγουμε σε περιττές λεπτομέρειες, ψάχνοντας οι κανονιοφόροι βρίσκουν τα δυο καράβια, ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΟΥΑΝΕΤΑ και ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, μεταξύ Αγίου Ανδρέα και Χοντρηπούντας. Κι εκεί άρχισαν να βάλλουν εναντίον τους. Όσοι πρόλαβαν έπεσαν στη θάλασσα. Βέβαια κι αυτούς, οι Γερμανοί σκληροί και ανελέητοι τους πυροβολούσαν, τα δε καράβια τα βουλιάξανε. Όσοι σωθήκανε, φύγανε μέσ” απ” τους λόγγους στο βουνό κι έφτασαν καμιά φορά μουσκεμένοι και ξεπαγιασμένοι στην Καθαριώτισσα, όπου ο ηγούμενος Ιερόθεος Καλλίνικος, τους περιέθαλψε ανάλογα, όπως έκανε πάντα με τ” αντάρτικο, στην όποια φάση του. Από τη δύναμη ΕΛΑΣ – ΕΛΑΝ χάθηκαν δύο, ο Βασίλης Παπαφώτης απ” τον Πρόδρομο Ξηρομέρου και ο Γιώργης Τριλίβας (Ναός) από το Βαθύ. Από τους Ιταλούς -τα 17 μέλη- κανένας δε σώθηκε, πήγαν ως φαίνεται με το πλοίο.
Την άλλη μέρα τα γερμανικά βομβάρδισαν σε αντίποινα Φρίκιες και Κιόνι, αλλά ο κόσμος είχε απομακρυνθεί έγκαιρα κι έτσι δεν υπήρξαν ανθρώπινα θύματα. Στα παλιά σπίτια, υπάρχουν ακόμα στους τοίχους ίχνη από το βομβαρδισμό, για να θυμίζουν τον «πολιτισμό» που γύρευε το Τρίτο Ράιχ ν' απλώσει στη γη.
Στα νεότερα χρόνια, στο βράχο απ” όπου κατέβηκαν οι Κιονιώτες για το παράτολμο αυτό εγχείρημα που περιγράψαμε, η ΠΕΑΕΑ Ιθάκης εντοίχισε μια μαρμάρινη πλάκα, που πάνω της ο Κώστας Κολυβάς -παλιός αντάρτης- έδωσε κι έγραψαν τα εξής:
«…Από το βράχο αυτό στις 13.9.44 αντάρτες του ΕΛΑΣ – ΕΛΑΝ όρμησαν με αυτοθυσία κατά του ναζιστικού καραβιού ΑΝΤΟΥΑΝΕΤΑ και το κατέλαβαν γράφοντας έτσι μια ακόμα σελίδα δόξας στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης κατά του φασισμού.
Σε αυτό το λιμανάκι έγινε η κατάληψη του γερμανικού πλοίου που βρίσκονταν αραγμένο στο αριστερό μέρος της φωτογραφίας κοντά στον γκρεμισμένο σήμερα μύλο. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου